Drogi dojścia
do dolnego otworu jaskini prowadzi od wylotu wąwozu żółty szlak turystyczny. Idąc nim mijamy pierwsze zwężenie (z kapliczką w nyży skalnej), szeroki lesisty parów i kolejne zwężenie, którym dochodzimy do niewielkiego rozszerzenia wąwozu. W prawym (or.) zboczu, w ścianie skalnej nad kilkumetrowym progiem widnieje otwór Dziury pod Smoczą Jamą T.E-08.06. Nasz szlak kilkanaście metrów dalej skręca w górę na zbocze i ubezpieczony drabiną, poręczami oraz łańcuchem doprowadza do dolnego otworu, położonego kilkanaście metrów nad dnem wąwozu, pod dużym okapem. Od dolnego otworu ubezpieczono łańcuchami także wariant szlaku omijający jaskinię i doprowadzający po powierzchni do górnego otworu. Od górnego otworu, wychodzącego z drugiej strony skały nad Halą Pisaną, szlak prowadzi trawersując lesisty stok, a następnie w dół na Polanę Pisaną. Dojście i zwiedzanie łatwe, zimą, przy oblodzeniu może być trudne.
Opis jaskini
Otwory jaskini łączy 2-3-metrowej szerokości, stromo nachylony, myty korytarz, przebijający skałę na wylot. Za dolnym otworem obniża się nieco, zakręca w lewo do wysokiego na 2-3 m rozszerzenia. Dalej prowadzi stromo w górę przez zwężenie, za którym skręca w prawo i szerszym już korytarzem o silnie nachylonym, skalistym dnie doprowadza do górnego otworu.
Jaskinia powstała w wapieniach urgonu autochtonicznej serii wierchowej. Dno pokrywa rumosz skalny, glina i gleba, dostająca się w głąb jaskini górnym otworem.
Jaskinia jest wilgotna, tylko w rejonie dolnego otworu – sucha, o mikroklimacie dynamicznym. Badania rocznego cyklu termiczno cyrkulacyjnego przeprowadzone przez Rajwę (1971a) w okresie marzec 1964 – luty 1965 wykazały ścisły związek temperatur w jaskini z temperaturami na powierzchni. Zimą wymarzanie obejmuje całą jaskinię, a temperatury ujemne osiągają kilkanaście stopni; latem temperatury wnętrza dochodzą do 20°C. Roczna amplituda temperatur może przekraczać nawet 30°C. Obserwacje Żmudy (1915a,1916a) i Rajwy (1971a) wykazały też występowanie dużych różnic temperatur między otworem dolnym, wnętrzem jaskini i otworem górnym. Szereg pomiarów temperatury podaje Żmuda z września 1912 r. i sierpnia 1913 r. Pomiędzy otworami stale występuje przewiew: w czasie cyrkulacji letniej (kwiecień – listopad) powietrze wypływa dolnym otworem, natomiast w czasie cyrkulacji zimowej (listopad – marzec) cieplejsze powietrze wydostaje się w podmuchach górnym otworem, a zimne spływa po dnie jaskini do dolnego otworu.
Światło obejmuje okolice otworów, środkowa część jaskini pomiędzy zakrętami jest ciemna.
Roślinność zielona występuje w rejonie obu otworów – przy górnym obfita, sięgająca około 10 m w głąb jaskini, przy dolnym skąpa, sięgająca ok. 5 m w głąb. W trakcie inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ w dniu 17 lipca 1977 r. T. Bielska przeprowadziła badania roślinności przyotworowej, które wykazały występowanie następujących gatunków roślin:
Otwór dolny:
kwiatowe – Heracleum sphondylium L., Senecio nemorensis L., Sambucus racemosa L., Viola biflora L.,
paprocie – Cystopteris fragilis Bernh.,
mszaki – Marchantia polymorpha L., Bryum capillare L., Bryum argentum L., Barbula convoluta Hedw.
Otwór górny:
kwiatowe – Chrysosplenium alternifolium L., Campanula polymorpha Witasek, Chaerophyllum hirsutum L., L., Impatiens nolitangere, Galium anisophyllum Vill., Geranium robertianum L., Viola biflora L., Arabis alpina L., Arabis halleri L., Mycelis muralis Dum, Myosotis alpestris Schm, Galium schultesii Vest., Primula elatior Grufb., Urtica urens L., Urtica dioica L., Astrantia maios L., Oxalis acetosella L., Soldanella carpatica Vierh., Poa alpina L., Glechoma hederacea L., Stellaria nemorum L.,
paprocie – Athyrium filix-femina Roth., Asplenium trichomanes L., Asplenium viride Huds., Cystopteris fragilis Bernh., Cystopteris montana Desv.,
mszaki – Eurynchium zetterstedtii Stoerm, Neckera crispa /L./ Hedw., Distichium montanum Hag., Mnium punctatum Hedw., Mnium ortorrynchum Br.eur., Tortella tortuosa Limpr., Thuidium philbertii Limpr., Ctenidium moluscum Mitt., Timmia bavarica Hesll.
Wśród występującej w jaskini fauny Kowalski (1953a) podaje kosarza Liobunum rupestre /Herbst/ oraz muchówkę Theobaldia alascaensis Ludlow.
Jaskinia powstała w wapieniach urgonu autochtonicznej serii wierchowej. Dno pokrywa rumosz skalny, glina i gleba, dostająca się w głąb jaskini górnym otworem.
Jaskinia jest wilgotna, tylko w rejonie dolnego otworu – sucha, o mikroklimacie dynamicznym. Badania rocznego cyklu termiczno cyrkulacyjnego przeprowadzone przez Rajwę (1971a) w okresie marzec 1964 – luty 1965 wykazały ścisły związek temperatur w jaskini z temperaturami na powierzchni. Zimą wymarzanie obejmuje całą jaskinię, a temperatury ujemne osiągają kilkanaście stopni; latem temperatury wnętrza dochodzą do 20°C. Roczna amplituda temperatur może przekraczać nawet 30°C. Obserwacje Żmudy (1915a,1916a) i Rajwy (1971a) wykazały też występowanie dużych różnic temperatur między otworem dolnym, wnętrzem jaskini i otworem górnym. Szereg pomiarów temperatury podaje Żmuda z września 1912 r. i sierpnia 1913 r. Pomiędzy otworami stale występuje przewiew: w czasie cyrkulacji letniej (kwiecień – listopad) powietrze wypływa dolnym otworem, natomiast w czasie cyrkulacji zimowej (listopad – marzec) cieplejsze powietrze wydostaje się w podmuchach górnym otworem, a zimne spływa po dnie jaskini do dolnego otworu.
Światło obejmuje okolice otworów, środkowa część jaskini pomiędzy zakrętami jest ciemna.
Roślinność zielona występuje w rejonie obu otworów – przy górnym obfita, sięgająca około 10 m w głąb jaskini, przy dolnym skąpa, sięgająca ok. 5 m w głąb. W trakcie inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ w dniu 17 lipca 1977 r. T. Bielska przeprowadziła badania roślinności przyotworowej, które wykazały występowanie następujących gatunków roślin:
Otwór dolny:
kwiatowe – Heracleum sphondylium L., Senecio nemorensis L., Sambucus racemosa L., Viola biflora L.,
paprocie – Cystopteris fragilis Bernh.,
mszaki – Marchantia polymorpha L., Bryum capillare L., Bryum argentum L., Barbula convoluta Hedw.
Otwór górny:
kwiatowe – Chrysosplenium alternifolium L., Campanula polymorpha Witasek, Chaerophyllum hirsutum L., L., Impatiens nolitangere, Galium anisophyllum Vill., Geranium robertianum L., Viola biflora L., Arabis alpina L., Arabis halleri L., Mycelis muralis Dum, Myosotis alpestris Schm, Galium schultesii Vest., Primula elatior Grufb., Urtica urens L., Urtica dioica L., Astrantia maios L., Oxalis acetosella L., Soldanella carpatica Vierh., Poa alpina L., Glechoma hederacea L., Stellaria nemorum L.,
paprocie – Athyrium filix-femina Roth., Asplenium trichomanes L., Asplenium viride Huds., Cystopteris fragilis Bernh., Cystopteris montana Desv.,
mszaki – Eurynchium zetterstedtii Stoerm, Neckera crispa /L./ Hedw., Distichium montanum Hag., Mnium punctatum Hedw., Mnium ortorrynchum Br.eur., Tortella tortuosa Limpr., Thuidium philbertii Limpr., Ctenidium moluscum Mitt., Timmia bavarica Hesll.
Wśród występującej w jaskini fauny Kowalski (1953a) podaje kosarza Liobunum rupestre /Herbst/ oraz muchówkę Theobaldia alascaensis Ludlow.
Historia
Historia badań
Przyotworową roślinność zieloną badał w latach 1912-1913 A. Żmuda, a w 1977 r. T. Bielska. Obserwacje fauny w 1948 r. przeprowadził K. Kowalski, a badania mikroklimatu prowadzili A. Żmuda (1912-1913) i A. Rajwa (1964-1965).
Historia eksploracji
Jaskinia znana od dawna góralom, a następnie turystom, po raz pierwszy wzmiankowana została w wydanym w 1876 r. przewodniku Kolbenhayera (fide Zwoliński 1961), a następnie przez Ossowskiego w 1882 r. pod nazwą „Smok”. Już w ubiegłym wieku była często zwiedzana. Udostępniona została dawniej przy pomocy drewnianych ubezpieczeń, które w 1949 r. zastąpiono stalowymi. Wymieniana i opisywana we wszystkich przewodnikach turystycznych. Nazwa jaskini wywodzona jest zwykle od Smoczej Jamy w Krakowie przez analogię do innych „krakowskich” nazw wąwozu (Kowalski 1953a, Nyka 1972, Parma i Rajwa 1978), chociaż bywa także wiązana z dawną wiarą w zamieszkujące w jaskiniach „przed potopem” smoki (Niezabitowski 1924, Radwańska-Paryska, Paryski 1973).
Historia dokumentacji
Dokumentację sporządził w ramach inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich PTPNoZ w dniu 8 lipca 1994 r. J. Grodzicki przy współpracy M. Grodzickiego. Pomiary wykonano busolą geologiczną Meridian i taśmą parcianą. Dane zaktualizowała I. Luty (2009).
Plan opracował J. Grodzicki.
Plan opracował J. Grodzicki.
Bibliografia
Kolbenheyer, K., 1876 (wzmiankuje – fide Zwoliński, 1961); Ossowski, G., 1882a ( wzmianka o jaskini Smoku, 100 m długiej i mającej obfite namulisko); Ossowski, G., 1882b (ditto); Ossowski, G., 1882c (ditto); Ossowski, G., 1883b (wzmianka); Pawlikowski, J.G., 1887 (ditto); Chmielowski, J., 1907 (droga i opis); Sosnowski, P., 1910 (wzmianka); Świerz, M., 1912 (droga i opis); Żmuda, A., 1915a (opis jaskini i roślinności zielonej); Żmuda, A., 1916a (ditto); Orłowicz, M., 1919 (wzmianka); Świerz, M., 1919 (droga i opis); Świerz, M., 1921 (ditto); Zwoliński, T. i S., 1922 (wzmianka); Niezabitowski, E., 1924 (przypisuje niesłusznie powstanie nazwy istnieniu podań o smokach); Györffy, I., 1924 (rewizja oznaczeń mchów Żmudy); Zwoliński, T. i S., 1925 (droga i opis); Świerz, M., 1927 (ditto); Mich. Dr St., 1929 (autor boleje nad tym, że dostęp do jaskini nie jest ubezpieczony); Zwoliński, T. i S., 1930 (droga i opis); Naše Tatry, 1931 (wymienia); Fleszarowa-Danysz, R., 1933 (ditto); Wrzosek, A., 1933 (wymienia); Szokalski, J., 1934 (opis i droga); Wiśniewski, T., 1935 (rewizja oznaczeń mchów zebranych przez Żmudę); Zwoliński, T., 1937 (droga i opis); W.I.G., 1938 (lokalizacja na mapie); Zwoliński, S., 1951a (wiadomość o założeniu poręczy przy ścieżce do otworu); Berezowski, S., 1953 (opis, dane o udostępnieniu turystycznym); Kowalski, K., 1953a (opis inwentarzowy, plan); Zwoliński, S., 1954b (wzmiankuje); Kowalski, K., 1955a (wykaz fauny, dane morfometryczne); Kowalski, K., 1955b (podaje długość); Zwoliński, S., 1955b (wzmiankuje); Zwoliński, T., 1958 (opis jaskini i dojścia); Guzik, K., 1959 (lokalizacja na mapie geologicznej w skali 1: 10 000); Rabowski, F., 1959 (wzmiankuje w opisie geologii regionu); Wójcik, Z., 1960b (wzmiankuje); Kotański, Z., 1961a (wzmiankuje); Zwoliński, S., 1961 (wzmianki dotyczące historii); Kowalski, K., 1962a (podaje długość); Kowalski, K., 1965 (wzmianka); Wójcik, Z., 1966a (dane geologiczne i metryczne); Zwoliński, T., 1966 (opis dojścia i zwiedzanie); Wójcik, Z., 1968 (wzmianka); Zwoliński, S., 1968 (wymienia); Kwapiszewski, S., 1969 (krótka notatka); Wójcik, Z.,1969 (dane geologiczne i morfometryczne); Kotański, Z., 1971 (wzmiankuje); Rajwa, A., 1971a (wyniki rocznego cyklu pomiarów temperatur i cyrkulacji powietrza); Kozik, A., 1972 (wymienia, podaje długość); Nyka, J., 1972 (opis dojścia i zwiedzanie); Radwańska-Paryska, Z., Paryski, W. H., 1973 (notatka encyklopedyczna); Zwoliński, S., 1973 (opis dojścia i zwiedzanie); Tatry Polskie, 1976 (lokalizacja na mapie); TPN [mapa zastępcza], 1976 (lokalizacja na mapie); Borowiec, W. i inni, 1977, 1978 (dane morfometryczne); Nyka, J., 1978 (opis dojścia i zwiedzanie); Parma, Ch., Rajwa, A., 1978 (opis szczegółowy, dojście, historia, schematyczny plan i przekrój); Bac-Moszaszwili, M., i inni, 1979a (lokalizacja na mapie geologicznej); Zembrzuski, J., 1979 (wzmiankuje); Parma, Ch., 1980 (krótki opis); Nyka, J., 1981 (opis dojścia i zwiedzanie); Paczkowski, A., 1984 (opis dojścia); TATRY POLSKIE, 1984 (lokalizacja na mapie); Parma, Ch., Rojek, T., 1985 (mikroklimat, rozmiary, udostępnienie turystyczne); Korosadowicz, Z., 1987 (opis dojścia i zwiedzanie); Zwoliński, S., 1987 (wzmianki dotyczące historii); Jaskinie TPN 1994 (plan, przekrój i opis inwentarzowy); Bielska, T., Mickiewicz, J. 2000 (flora).
Źródła
Grodzicki, J. i in. 1999 (zmiany antropogeniczne).
Opracowali
Jerzy Grodzicki
Jerzy Grodzicki