Schron w Progu Mułowym

      Wysoki, trójkątny, szczelinowaty otwór prowadzi do wznoszącego się korytarza na pęknięciu tektonicznym, po kilku metrach zablokowanego głazami. Przed jego końcem przez 1 m prożek dostajemy się w prawo do niskiego, owalnego, mytego korytarzyka, którym po 2 m docieramy do końcowej salki o płaskim, gruzowym dnie. Pod lewą ścianą przez niedostępny dla człowieka otworek niemal zablokowany namuliskiem, można zajrzeć w małą próżnię w zawalisku bloków skalnych (patrz przekrój poprzeczny).

      W odróżnieniu od korytarza wstępnego, salka wraz z prowadzącym do niej korytarzykiem noszą wyraźne ślady działania wody. W części tej występują ładne nacieki grzybkowe. Schron rozwinął się w obrębie warstw anizyku (wapienie robaczkowe i dolomity płytowe) należących do jednostki Organów (seria wierchowa, fałd Czerwonych Wierchów). Namulisko stanowi gruz skalny i wanty, przy otworze z pewną domieszką gliny. Na jego powierzchni w salce końcowej występuje materiał kostny: kości długie i kręgi (o długości około 4 cm) - należące do zwierzęcia o rozmiarach miej więcej kozicy, niewielka czaszka (długość około 3 cm) oraz odchody nietoperzy i muszla ślimaka.

      Jaskinia jest dosyć wilgotna, o zmiennym stopniu wilgotności (wg I. Luty w sierpniu 1994 r. jaskinia była zupełnie sucha). Światło sięga niemal do końca prawej odnogi. Przy otworze występują rośliny kwiatowe, a w szczelinowym korytarzu mchy i glony. W końcowej salce (pod prawą ścianą i na końcu) obserwowano ciemne (nie zielone) włókna roślinne bez liści, rosnące na dnie - na guanie nietoperzy i zwieszające się z przewieszonej ściany salki. W prawym ciągu występują nieliczne owady (ćma, komar), widziano też dżdżownicę.

Jaskinia musiała być znana od dawna (prawdopodobnie od końca lat 50-tych lub na początku lat 60-tych) ze względu na swoje położenie przy drodze przez Próg Mułowy poprowadzonej przez J. Januszkowskiego i M. Mischke w dniu 22 kwietnia 1956 r. Trudno przypuszczać, by nie była zauważona, jednak nie została odnotowana w literaturze. Nie wykluczone, że nie zauważając jej prawego, niskiego i wąskiego korytarzyka, uważano ją za szczelinę zbyt krótką jak na jaskinię. Jedyną informację o niej znajdujemy w materiałach archiwalnych M. Rutkowskiego pochodzących z wyprawy poszukiwawczej Speleoklubu Warszawskiego PTTK, z września 1970 r. Jest to krótki opis, z którego wynika, że poznano jedynie wiodący od otworu korytarz zablokowany wantami, którego długość oceniono na 3 m. Brak jakiejkolwiek wzmianki o istnieniu prawego odgałęzienia. Odgałęzienie to wygląda na nie odwiedzane. Wstępne partie zwiedzane są rzadko.

Dokumentację całości jaskini w ramach prac inwentaryzacyjnych OW PTPNoZ opracował R.M. Kardaś przy współpracy I. Luty w dniu 3 września 1979 r. Pomiary wykonano przy pomocy busoli geologicznej Meridian, klinometru Freiberg i taśmy parcianej. Lokalizacja otworu oparta jest na pomiarze sytuacyjno-wysokościowym, wykonanym przez zespół Koła Naukowego Geodetów AGH pod kierunkiem W. Borowca w dniu 14 sierpnia 1981 r. Zaktualizował R.M. Kardaś (2009 r.).
Plan opracował R .M. Kardaś.

Kardaś, R .M. 1985f (dane morfometryczne, historyczne, lokalizacja); Jaskinie TPN 1996 (plan, przekrój i opis inwentarzowy).

Rutkowski, M. 1970 (opis i położenie jaskini).

Jerzy Grodzicki

Rafał M. Kardaś