Lisia Jama

  Za otworem znajduje się rozszerzenie o charakterze niskiej komórki, o dnie pokrytym glebą, a w głębi namuliskiem gliniasto-gruzowym. Dalej prowadzi w dół zwężający się korytarzyk, doprowadzający do zacisku, przez który dostać się można do końcowych partii Dziury Wyżniej.

Jaskinia rozwinięta jest w skałce wapieni dolnoanizyjskich reglowej jednostki Jastrzębiej Turni (Bac-Moszaszwili i Rudnicki 1978). Poglądy na jej genezę ewoluowały stopniowo. Początkowo Bac-Moszaszwili i Rudnicki (1978) uznali, że wraz z Dziurą Wyżnią jest ona fragmentem dawnego podziemnego przepływu potoku, w kolejnej publikacji (1991) dopuszczając jednak możliwość, iż mogło tu dochodzić do mieszania się wód głębokiej i płytkiej cyrkulacji. Baryła i in. (2004) dowodzą na podstawie obserwacji z Dziury Wyżniej, że ciąg ten ukształtował się w wyniku ascenzyjnego przepływu ciepłych wód, a później dopiero została włączony w strefę cyrkulacji wód meteorycznych. Datowanie nacieku z Dziury Wyżniej wskazuje, iż ok. 120 tys. lat temu (interglacjał eemski) jaskinia była już osuszona (op.cit.)

  Światło sięga do wstępnej komórki. Roślinność nie sięga poza otwór. Kowalski (1955a) notuje z Lisiej Jamy stwierdzone w 1951 r. troglokseny: skoczogonka Tetradontophora bielanensis (Waga) oraz motyle Scoliopteryx libatrix (Linnaeus).

Zarośnięty roślinnością otwór jaskini odnalazł S. Zwoliński w towarzystwie T. Zwolińskiego jesienią 1935 r. Po rozkopaniu otworu dostał się do środka, odnotowując w notatkach „Ciekawa rzecz, że w komorze widać ślady dawnego kopania”, co świadczy o wcześniejszej już penetracji (Zwoliński 1993). Interpretując cytowaną pracę Siarzewski (2004) wyraził niesłuszny jak można mniemać pogląd, iż jaskinia dostępna była wówczas na długości 2 m – ten fragment notatek dotyczy jednak innego korytarzyka „nad krawędzią wielkiego okna Dziury”. Podczas kolejnego wejścia (2 VI 1940 r.) stwierdził Zwoliński, że ktoś odkopał ok. 10 m końcowego korytarzyka. Wyraził też pogląd, iż dalsze kopanie doprowadzić może do Dziury Wyżniej (op.cit., nb. wbrew opinii autorów przypisu opracowujących wydanie notatek Zwolińskiego, fragment datowany na 2 VI 1940 odnosi się do Lisiej Jamy). Kopaniem na końcu zajmowali się prawdopodobnie młodzi zakopiańczycy, jak przypuszczał Zwoliński – Stanisław Kopkowicz z kolegami. O swoich dziecięcych poszukiwaniach kryształków kalcytu w Lisiej Jamie przed II wojną wspomina T. Schiele (1979).
W latach 1982-1983 członkowie Speleoklubu Tatrzańskiego przekopywali końcowe partie Dziury Wyżniej, co ostatecznie zakończyło się połączeniem z Lisią Jamą. Sądząc z informacji w kronikach działalności klubu (Cikowski 1983b, Dudziński 1983b) połączenie to nastąpiło najpóźniej we wrześniu 1983 r.

Plan i opis jaskini (datowany 29. 08. 1952) opublikował Kowalski (1953a). Pomiary obu połączonych jaskiń wykonali w 1985 r. W. Cikowski, K. Dudziński i S. Kurek (Dudziński 1995, Nasze trzy grosze 1995). Pomiary lokalizacyjne w ramach inwentaryzacji OW PTPNoZ wykonał busolą geologiczną i taśmą parcianą P. Kulbicki przy współpracy K. Krystyniaka w dniu 17. 07. 1975 r. Zaktualizował R.M. Kardaś (2009 r.).
Plan wg K.Dudzińskiego (1995).

Kowalski, K. 1953a (opis inwentarzowy, plan), 1955a (wyniki badań fauny); Zwoliński, S. 1955b (wzmianka o innych jaskiniach w rejonie Dziury - bez podania nazwy); Zwoliński, T. 1958 (wzmianka o innych jaskiniach w rejonie Dziury - bez podania nazwy); Kotański, Z. 1963 (budowa geologiczna - wspomnienia o innych jaskiniach w rejonie Dziury, nie wymieniając nazwy); Wójcik, Z. 1966a (dane morfometryczne); Bac-Moszaszwili, M., Rudnicki, J. 1978 (sytuacja geologiczna, geneza); Schiele, T. 1979 (wzmianka we wspomnieniach z okresu międzywojennego); Dudziński, K. 1983b (informacje o pracach eksploracyjnych w Dziurze Wyżniej i trawersowaniu Lisia-Dziura Wyżnia); TATRY POLSKIE, 1984 (lokalizacja na mapie); Bac-Moszaszwili, M., Rudnicki, J. 1991 (o genezie); Jaskinie TPN1991 (opis inwentarzowy z planem Kowalskiego); Zwoliński, S. 1993 (historia eksploracji); Cywiński, W. 1994 (położenie, informacja o istnieniu połączenia z Dziurą Wyżnią); Dudziński, K. 1995 (plan – łącznie z Dziurą Wyżnią); Nasze trzy grosze, 1995 (informacje o pomiarach, krytyczne uwagi o opublikowanej przez PTPNoZ dokumentacji); Baryła, J. 2004a (położenie); Baryła, J.2004b (historia eksploracji); Baryła, J., Gradziński, M., Duliński, M., Hercman, H. 2004 (geneza jaskini); Gradziński, M. 2004 (wzmianka o genezie); Siarzewski, W. 2004 (historia eksploracji).

(brak informacji o źródłach)

Jerzy Grodzicki

Rafał M. Kardaś