Numer inwentarzowy: T.E-12.33
Inne nazwy: Szpara, Szczelina w Wielkiej Turni
Gmina: Kościelisko (gm. wiejska); tatrzański; małopolskie
Właściciel terenu: Skarb Państwa
Zarządca: Tatrzański Park Narodowy
Wysokość otworu: 1708 m n.p.m.
Wystawa otworu: NNW
WGS84: N49.244941, E19.919019
WGS84: N49d 14.6965m, E19d 55.1411m
WGS84: N49d 14m 41.8s, E19d 55m 08.5s
UTM: Easting 421323, Northing 5455248, Zone 34
W lewym (or.) zboczu Doliny Małej Łąki, w północnej ścianie Wielkiej Turni. Otwór doskonale widać z dna Doliny Małej Łąki, a także z Zakopanego.
Drogi dojścia
Z Przysłopu Miętusiego niebiesko znakowanym szlakiem podchodzimy nad Kobylarzowy Żleb, następnie trawersujemy ku SE Czerwony Grzbiet i po około 300 m schodzimy około 300 m stromym żlebem nazywanym Depresją Zachodnią, opadającym od Źródła Ratusz pod ściany Pośredniej Turni. Żleb staje się w dolnej części kamienisty. Omijamy Nyżę pod Ratuszem T.E-12.18 widoczną z lewej strony i schodzimy nieco na prawo skalnym progiem o trudnościach II (spod progu na prawo widać duży otwór Jaskini Strzelistej T.E-12.32). Dalej nieco na lewo i kilkadziesiąt metrów w dół stromym trawiastym zboczem (Małołącki Ogród) opadającym po lewej (or.) stronie żlebu. Naprzeciwko czarnej „nyży” widocznej na prawo od żlebu, pod małą ścianką, trawersujemy żleb w jej kierunku trafiając do Awenu z Korkiem Śnieznym. Krótsza droga dojścia do tego miejsca wiedzie z dna Doliny Małej Łąki przez Wyżnie, piargi pod Zagonem i dolną część Komina Flacha (V) do Małołąckiego Ogrodu (ewentualnie z wariantem obejścia dolnego progu przez Tunel Małołącki T.D-12.12). Ponad otworem Awenu z Korkiem Śnieżnym wchodzimy na prawe (or.) zbocze żlebu, na trawiastą półkę wznoszącą się ukośnie, dość stromo, ku E. W górnej części przechodzi ona w mały, płytki, trawiasty żleb z niewielkimi prożkami w trawie. Kilka metrów nad prożkami półka opada łagodnie wprost do otworu Jaskini pod Strzelistą T.E-12.31. Omijamy otwór tej jaskini i dalej trawersujemy około 50 m na wschód poziomym, trawiastym, eksponowanym zachodem prowadzącym wprost do Komory Gwiaździstej. Dojścia eksponowane, trudności II (od Źródła Ratusz) lub V (z Piargów pod Zagonem). Zwiedzanie łatwe lecz niebezpieczne ze względu na piargi osypujące się w przepaść.
Opis jaskini
Deniwelacja jaskini nie została dokładnie określona - autor opisu podaje na ją na kilkanaście metrów przewyższenia (przyp.red). Otwór jaskini z okapem cofniętym nieco ku S, jest największym otworem w Tatrach Zachodnich. Ma około 10 szerokości i ponad 20 wysokości. Prowadzi do dużej, ponad 20-metrowej komory, z której odchodzą gwiaździście cztery kilkumetrowe korytarze. Do korytarza położonego na wprost otworu dostajemy się przez dwumetrowy próg zbudowany z zaklinowanych want.
Komora Gwiaździsta rozwinęła się w wapieniach malmo-neokomu wierchowej jednostki Organów (fałd Czerwonych Wierchów). Ściany są zwietrzałe, spękane, kruche. Namulisko stanowi piarg i bloki wapienne. Piarg osypuje się z korytarzyków i gromadzi w dużym stożku nasypowym na dnie komory.
Wilgotność i przewiew w grocie zależą od warunków atmosferycznych. Światło dociera do końca.
Roślinność kwiatowa jest uboga ze względu na ruchomość piargu. W głębi występują porosty i mchy. Faunę reprezentują owady.
Historia
Historia eksploracji
Olbrzymi otwór komory, widoczny z daleka, znany był od dawna. Według informacji ustnej E. Winiarskiego nazywano go „Szparą” lub rzadziej „Szczeliną w Wielkiej Turni”. Komora mogła być znana Zaruskiemu, który w 1912 r. penetrował zbocza Wielkiej Turni.
Nie opisał jej jednak, chociaż zamieszczał wzmianki o znacznie mniejszych obiektach. W dniu 8 lipca 1959 r. zwiedził grotę M. Kruczek przy okazji akcji eksploracyjnej grotołazów zakopiańskich do Jaskini Strzelistej T.E-12.32.
Historia dokumentacji
Opis inwentarzowy i plan, będący jednocześnie pierwszą publikowaną wzmianką z użyciem nazwy Komora Gwiaździsta, zamieścił Koisar (1969). Podaje on, że korytarz nad progiem z want nie został zbadany do końca. Brak też wzmianek o późniejszej eksploracji. Podczas prac OW PTPNoZ nad inwentaryzacją jaskiń tatrzańskich w latach 1979 i 1981 I. Luty przy współpracy zespołu przeprowadziła obserwacje terenowe, nie wchodząc jednak do bocznych korytarzy, a także pomiary położenia otworu za pomocą busoli geologicznej Meridian i taśmy parcianej. Dane sytuacyjno-wysokościowe położenia otworu podano na podstawie pomiarów wykonanych w dniu 17 sierpnia 1981 r. przez zespół Koła Naukowego Geodetów AGH pod kierownictwem W. Borowca. Dane zaktualizowała I. Luty (2009).
Plan wg Koisara (1969).
Bibliografia
Habil, W. 1961 (wzmianka, bez nazwy); Koisar, B. 1969 (plan i opis inwentarzowy); Borowiec, W. i in. 1977,1878 (dane morfometryczne); Luty, I. 1982a (wzmianka o pracach dokumentacyjnych, bez nazwy); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10000); Gradziński, R. i in. 1985a (wymieniają, lokalizacja na mapie); Cywiński, W. 1995 (wspinaczkowe drogi dojścia); Luty, I. 1988 (dane morfometryczne, lokalizacja na mapie i szkicu ściany, dane historyczne); Jaskinie TPN 2000 (plan i opis inwentarzowy).
Źródła
Wójcik, S. 1959 - sprawozdanie (wzmianka o zwiedzaniu, używa nazwy „Szpara”).
Opracowali
Jerzy Grodzicki
Izabella Luty