Jaskinia Strzelista

    Otwór jaskini ma 3,3 m szerokości i ponad 6 m wysokości. Prowadzi do obszernej Komory Zaruskiego (9 m długości, 5 m szerokości, około 7 m wysokości). Jej dno stromo wznosi się. Ku zachodowi odchodzi z komory ciasny, 2,5-metrowy korytarzyk, zakończony małą komórką; do góry natomiast wiedzie śliski, 3,5-metrowy próg (II) prowadzący do następnej komory zwanej Salą z Oberwanym Stropem. Ma ona wymiary 6x6x5 m. Jej charakterystyczny strop jest idealnie płaski, płytowy, z kilkoma kominkami, których większość zakończona jest ślepo. Najwyższy z kominków (+3 m) wznosi się od południowego krańca komory, inny, położony naprzeciwko wejścia, ma połączenie z opisaną dalej Salą Strzelistą.

    Z Sali z Oberwanym Stropem przechodzimy na wprost do zawaliskowej komórki, położonej nieco wyżej, ma ona 3,5 m długości, 5 m szerokości i 0,6 do 1,2 m wysokości. Habil (1961) nie wydziela jej jako oddzielnej komory. Z komórki przez ciaśniejszy przełaz dostajemy się do dużej Sali Strzelistej, o opadającym stromo dnie i strzelistym, szczelinowym stropie i wymiarach: 18 m długości, 2,5 do 6 m szerokości i do 18 m wysokości. Kilka metrów za przełazem, pod stropem spostrzegamy wylot górnego korytarza, biegnącego w kierunku otworu nad komórką zawaliskową i uchodzącego do Sali z Oberwanym Stropem. W prawej (południowej) ścianie Sali Strzelistej, kilka metrów nad dnem widać otwory dwóch bocznych, krótkich korytarzyków. Nieco dalej, przy lewej (N) ścianie, można zejść w zawalisko, do zwężającej się szczeliny, która prawdopodobnie łączy się z J. pod Strzelistą. Od wschodniego krańca Sali Strzelistej odchodzi 16-metrowy komin (III). Na początku jest on stromy, dalej kładzie się aż do małego prożka, nad którym za dwoma dużymi zaklinowanymi wantami widać ślepe zakończenie.

    Jaskinia rozwinęła się na systemie szczelin w wapieniach malmo-neokomu wierchowej jednostki Organów (fałd Czerwonych Wierchów). Ma charakter zawaliskowy. Ściany są zwietrzałe, spękane, kruche. Namulisko budują głównie wanty i rumosz wapienny, w komorze Zaruskiego z domieszką gleby, a w bocznym od niej korytarzyku - z gliną piaszczystą. Występuje też piasek i gruz granitoidowy.

    Jaskinia jest wilgotna. Przez znaczną część lata, a niekiedy przez cały rok, w Sali Strzelistej zalega śnieg. Podczas zwiedzania w dniu 1 września 1979 r. pokrywał całe jej dno. Światło odbite dociera prawie do końca. Wyczuwa się przewiew.

    Roślinny kwiatowe występują w okolicy otworu; nieliczne ich egzemplarze można spotkać nawet w Sali z oberwanym Stropem. Porosty, glony i mchy rozwijają się na wilgotnej, południowej ścianie Komory Zaruskiego oraz na progu prowadzącym do następnej sali. Faunę reprezentują owady (motyle, ćmy, komary, chruściki i in.) oraz nietoperze, a w partiach przyotworowych również ślimaki i żuki.

Wielki otwór komory, widoczny z daleka, znany był od dawna. Wstępną część jaskini odkrył M. Zaruski w 1912 r., podczas jednej z akcji TOPR po zwłoki A. Szystowskiej. Opisał on grotę, nie nazywając jej: „Kilkanaście metrów poniżej i w prawo od komina [Flacha] znajduje się grota około sześciu metrów wysokości, długości i szerokości. Pieczara ta w południowo-zachodniej swej części posiada około 3 m wysokości terasę, jak gdyby drugą, wyżnią komorę, równie jak i niżnia niewielkich wymiarów”. W dniu 8 lipca 1959 r. grotołazi zakopiańscy - W. Habil, M. Kruczek i S. Wójcik zwiedzili obie komory i odrzucili głazy z lewej części zawaliska końcowego (za Salą z oberwanym Stropem), udostępniając przejście do Sali Strzelistej. Nadali wówczas nazwy jaskini i jej komorom W następnej akcji (22 lipca 1959 r.) wraz z E. Korzeniewską zbadali komin we wschodniej części Sali Strzelistej. Informację o odkryciu przez zakopiańczyków jaskini (a nie jej części) opublikował Rudnicki (1959b), podając długość oszacowaną na 150 m. Autorzy późniejszych wzmianek o odkryciu przypisywali je również w całości grotołazom zakopiańskim. Habil (1961) zamieścił opis dojścia i wnętrza groty, a także szkice położenia oraz szkicowy plan i przekrój. Wymienia on zespół zakopiański jako odkrywców jaskini, jednocześnie wzmiankuje o tym, że część jej znana była Zaruskiemu. Wójcik (1960b,1966a) zbadał namuliska groty.

Podczas prac nad inwentaryzacją jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ w dniu 1 września 1979 r. dokumentację jaskini sporządziła I. Luty przy współpracy W. Władimirowa (zbadano wtedy nie wzmiankowany w dokumentacji Habila korytarzyk w Komorze Zaruskiego i kominki w Sali z Oberwanym Stropem). Następnie obserwacje terenowe i pomiary uzupełniła ona w lipcu 1983 r. przy współpracy J. Iwanickiego (jun.). W jaskini nie było wówczas śniegu i przeprowadzono eksplorację szczeliny wiodącej w kierunku Jaskini pod Strzelistą. Dane sytuacyjno-wysokościowe położenia otworu określono na podstawie ciągu busolowego wykonanego w 1981 r. przez I. Luty przy współpracy A. Skarżyńskiego. Wszystkie pomiary wykonano za pomocą busoli geologicznej Meridian i taśmy parcianej. Dane zaktualizowała I. Luty (2009).
Plan opracowała I. Luty.

Zaruski, M. 1923 (opis dojścia i wstępnych komór, bez nazwy); Rudnicki, J. 1959, Wójcik, Z. 1960g (błędne informacje o odkryciu, podają błędnie szacowaną długość.); [Krygowski, W.] x.y. 1961, (błędna informacja o odkryciu); Habil,W. 1961 (opis położenia i jaskini, dane o eksploracji, szkic położenia oraz planu i przekroju); Wójcik, Z. 1966a (opis osadów, lokalizacja na mapkach); Wójcik, Z. 1968 (lokalizacja na mapce); Borowiec, W. i in. 1977,1878 (niektóre dane morfometryczne); Luty, I. 1982a, 1984a (informacje o sporządzaniu dokumentacji); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10000); Gradziński, R. i in. 1985a (dane morfometryczne, lokalizacja na mapie); Cywiński, W. 1995 (wspinaczkowe drogi dojścia); Luty, I. 1988 (nowe dane morfometryczne, lokalizacja na mapie i szkicu ściany, dane historyczne); Jaskinie TPN 2000 (plan,przekrój i opis inwentarzowy).

Wójcik, S. 1959 - sprawozdanie (opis „odkrycia” i eksploracji); Wójcik, S. - Inwentarz (wymienia).

Jerzy Grodzicki

Izabella Luty