Jaskinia Lejbusiowa

    Otwór ma kształt prostokąta o wymiarach 0,55x0,8m. Poniżej otworu znajduje się płytka studzienka, która zaraz przechodzi w skalną, niską pochylnię. Po około 3 m pochylnia urywa się 1,7 m wysokości progiem, który doprowadza do niskiej (średnio 0,7m wysokości ) salki, o dnie wypełnionym gruzem skalnym. Po ponad 5 m od progu znajduje się wąskie przejście do stosunkowo wysokiej salki, gdzie ciąg rozchodzi się w dwóch kierunkach. Pierwszy korytarzyk o długości 6 m wznosi się umiarkowanie do góry, między blokami skalnymi, w kierunku NE i po paru metrach kończy swój bieg w zawalisku. 

Drugi ciąg schodzi 3 m studzienką, wygrzebaną w gruzowisku do przewężenia między rumowiskiem, a litą skałą Jest to Zacisk FC.Z. . Poniżej zacisku przejście między blokami skalnymi nieco rozszerza się i klucząc w zawalisku możemy: zejść kilkumetrową studzienka w dół lub „przecisnąć się” do korytarza odchodzącego w kierunku północnym.

               Schodząc parometrową studzienka dochodzimy do Salki z Ciurem. Ze stropu salki wypływa spora ilość wody, która zaraz ginie w spągu. Od salki odchodzi, w kierunku północnym, nachylona, wąska szczelina, która po zwęża się do zacisku (Z3). Za nim po paru metrach urywa się Studzienką Wielkich Lejbusi (P.9), do której można też dojść idąc drugim wariantem.

Drugi wariant jest dostępny dla wszystkich. Poziomy korytarz utworzony z zaklinowanych w szczelinie bloków skalnych ma 5 m długości i średnio 0,6 m szerokości i wysokości. Kończy się w miejscu wolnym od bloków skalnych, gdzie rozpoczyna się Studzienka Wielkich Lejbusi (P.9). Rozwinęła się ona na rozszerzeniu wąskiej, stromej szczeliny. W górnej części studzienki dochodzi, wzmiankowaną szczeliną, ciąg z Salki z Ciurem.

Studzienka Wielkich Lejbusi kończy się w salce, w której dnie, między wantami, znajduje się wejście do litej, ślepej studzienki (P.4) z wodą spływająca po ścianie i ginącą w spągu. Jest to ta sama woda, z którą pierwszy raz spotykamy się w Salce z Ciurem. Salka pod Studzienką Wielkich Lejbusi urywa się 3 m progiem do sali pod Kominem Lejbusiowej. Sala ma około 4 m średnicy, a komin około 15 m wysokości (nie był eksplorowany). Zawalisko dna tej sali ma dużą miąższość i wypełnia przejście nad koleją studzienkę. Idąc między jego blokami dostajemy się nad krawędź Studzienki Lejbusiątek (p.11). Dno tej studzienki opada w kierunku NW. W najniższym miejscu znajduje się 4 m głębokości studzienka, w dolnej części wypełniona namuliskiem piaszczystym.

Jaskinia rozwinęła się w obrębie wapienno-dolomitycznego kompleksu triasu (kampil -anizyk) jednostki Ździarów (seria wierchowa, fałd Czerwonych Wierchów) i ma zawaliskowy charakter. Wanty budujące ściany i dno są zablokowane pod stropową płytą wapieni, pochyloną ku NW. Nacieki nie występują. Namulisko przy otworze i we wstępnym korytarzu tworzy gleba i rumosz wapienny, głębiej - wanty i ostrokrawędzisty gruz z domieszką gliny.Na dnie końcowej studzienki namulisko piaszczyste. W osadzie występują kości nietoperzy.

Jaskinia jest wilgotna, wyczuwa silny przewiew, który zimą powoduje wytapianie śniegu w okolicy otworu. Światło sięga około 8 m w głąb.

Bardzo skąpa roślinność reprezentowana przez kwiatowe, paprocie, mchy i porosty występuje przy otworze i we wstępnym korytarzu.

Zauważono obecność nietoperzy, much, komarów, kosarzy i innych owadów. W latach siedemdziesiątych kilkakrotnie obserwowano duże ilości nietoperzy, wylatujących z jaskini.

Jaskinia była prawdopodobnie znana od dawna, jednak brak o niej wzmianek w literaturze W 1975 r. Zespół Inwentaryzacji Jaskiń Tatrzańskich OW PTPNoZ sporządził opis jej położenia. W latach 80-tych grotołazi z SG AKA Poznań podjęli jej eksplorację. Według ustnych informacji J. Paczki przekopali oni zawalisko końcowe, udostępniając dojście do wylotu studzienki, zablokowanej przez wielką wantę.
19.11.2000 zespół z Sądeckiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego PTTK w składzie Czesław Zabrzeński (kierownik), Anna Antkiewicz, Artur Janik, Ewa Pazera, Tomasz Traciłowski przechodzą Zacisk FC.Z. ( tylko Zabrzeński i Antkiewicz) i dochodzą ciągiem przez Salkę z Ciurem do Studzienki Wielkich Lejbusi.
28.12.2000 zespół z Sądeckiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego PTTK w składzie Czesław Zabrzeński i Anna Antkiewicz eksplorują jaskinię do dna Studzienki Lejbusiątek (-45 m).
08.07.2002 zespół z Sądeckiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego PTTK w składzie Czesław Zabrzeński i Zenon Tomasiak odnajduje nową drogę do stropu Studzienki Wielkich Lejbusi, omijającą zacisk w ciągu przez Salkę z Ciurem.
21.07.2002 zespół z Sądeckiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego PTTK w składzie: Czesław Zabrzeński (kierownik), Piotr Floryan, Grzegorz Bodziony, Krzysztof Kochan, Wojciech Skoczeń, Bolesław Stanisz podejmują próbę przejścia końcowego namuliska, osiągając głębokość – 46 m.
21.07.2003 zespół z Sądeckiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego PTTK w składzie Czesław Zabrzeński (kierownik), Damian Borkowski, Paweł Tischner podejmują kolejną próbę przejścia końcowego namuliska, osiągając głębokość – 49 m.

W trakcie inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich PTPNoZ w dniu 15 sierpnia 1994 r. I. Luty przy współpracy R. Cygana sporządziła dokumentację jaskini oraz wykonała pomiar położenia otworu. W czasie tej akcji wydobyto kilka głazów, blokujących dojście do wówczas znanego dna. Pomiary wykonano przy pomocy busoli geologicznej Meridian i taśmy parcianej. Pierwszą dokumentacja opublikowana została w 1996 r.
Aktualne pomiary jaskini wykonali w 2003 r. Anna Antkiewicz, Zenon Tomasiak i Grzegorz Bodziony metodą ciągu azymutalno-taśmowego przeprowadzono przy użyciu busoli Freiberg oraz taśmy mierniczej. Uzupełniona dokumentacja została opublikowana w 2004 r.
Zaktualizował M. Lorczyk (2009 r.).

Jaskinie TPN 1996 ( opis inwentarzowy, plan i przekrój); Antkiewicz, A. 2003a (wzmianka o eksploracji); Antkiewicz, A. 2003b (wzmianka o eksploracji); Jaskinie TPN 2004 (uaktualniony opis inwentarzowy, plan i przekrój).

(brak informacji o źródłach)

Jerzy Grodzicki

Marek Lorczyk