Jaskinia Jaszczurowska Wodna

Informacje ogólne

Numer inwentarzowy: T.Z-18.01
Inne nazwy: Jaskinia Jaszczurowska Wodna w Jaszczurówce, przy Kaplicy
Gmina: Zakopane (gm. miejska); tatrzański; małopolskie
Właściciel terenu: Skarb Państwa
Zarządca: Tatrzański Park Narodowy
Wysokość otworu: 915 m n.p.m.
Wystawa otworu: N

Dane morfometryczne

Długość: 33.0 m
Deniwelacja: 3.0 m (+3.0 m )

Współrzędne geograficzne

WGS84: N49.282823, E20.000962
WGS84: N49d 16.9694m, E20d 00.0577m
WGS84: N49d 16m 58.2s, E20d 00m 03.5s
UTM: Easting 427343, Northing 5459377, Zone 34

Lokalizacja otworu

Dolina Olczyska, u wylotu Doliny Olczyskiej, w jej prawym (or. ) zboczu w pobliżu Kapliczek w Jaszczurówce.

Dokumentacja graficzna

Drogi dojścia

Wg Kowalskiego 1953a: Poniżej kapliczki w Jaszczurówce przepływa rowem nad drogą strumień wody. Od miejsca, gdzie krzyżuje się z nim ścieżka, biegnąca od kapliczki do drogi, idziemy wzdłuż strumienia w górę najpierw przy drodze, potem kilkanaście metrów w bok od niej do dużego źródła, 15 m od niego znajduje się otwór do jaskini wśród bloków wapienia. Od kapliczki 3 min. Droga bez trudności. . . . Zwiedzanie łatwe, w końcowej części wymaga jednak brodzenia po kolana w wodzie. Obecnie - od kilku już lat - obudowany jest budynkiem ujęcia wód, a jaskinia - niedostępna.

Opis jaskini

     Otwór jaskini rozwinięty jest na szczelinie, niezbyt obszerny. Niekiedy wypływa z niego struga wody, która znika zaraz pod ziemią, by wypłynąć powtórnie 3 m dalej. Na ogół jednak korytarz za otworem jest suchy na długości ok. 10 m. Stan taki dokumentowany jest w opisie i na planie Kowalskiego (1953a), wynika też z obserwacji zespołu inwentaryzacyjnego OW PTPNoZ. Wg Wójcika (1959b) korytarz ten zalewany jest tylko w czasie silnych roztopów.

Na całym tym początkowym odcinku spotykamy liczne ślady łamania skały w postaci wierconych otworów w ścianach i stropie. Już w otworze słychać huk wody dochodzący z głębi. Po 10 m napotykamy wodę, w której trzeba brnąć dalej na czworakach, korytarz jest bowiem dość niski. Po dalszych 5 m stajemy w korytarzu z ładnymi wymyciami, zalanymi wodą do głębokości 1 m. Z prawej strony nadpływa z hukiem prąd wody, który znika w lewym, dolnym, zalanym po strop końcu korytarza. Idziemy teraz w górę korytarza po listwach skalnych nad poziomem wody, aż dochodzimy do rozwidlenia z ładnymi naciekami na stropie. Stąd ku górze idzie suchy, zatkany gruzem i gliną, korytarzyk. Prąd wody wychodzi z lewej odnogi, gdzie jaskinia rozszerza się, ale zarazem obniża. Dalej woda wypełnia Ja aż po strop. Na dnie widać tu liczne bloki granitu.

   Przy niskim stanie wód możliwe jest przejście przez wstępne kałuże i dalej w górę korytarzem wodnym aż do rozgałęzienia bez specjalnego zamoczenia się.

           Jaskinia powstała w eoceńskim wapieniu numulitowym. Szczegółowy opis litologiczny profilu eocenu u wejścia do niej zawiera praca Roniewicza (1969). Pewne zróżnicowanie litologii skał, w których rozwinięta jest jaskinia wywiera wpływ na jej morfologię. Występujące w nich wkładki łupkowe niszczone są słabiej i tworzą szereg występów (listew) na ścianach (Wójcik 1959b).

Namulisko jest kamieniste, w końcowym, suchym korytarzyku widać głazy i glinę (. . . ) W stromym korytarzu wodnym dno jest skalne.

Korytarz zablokowany jest blokami granitu, których średnica sięga do 60 cm (Wójcik 1959b). Potok w jaskini transportuje piasek kwarcowy oraz otoczaki granitów, piaskowców, wapieni piaszczystych itp. (Wójcik 1966a). Materiał ten pochodzi z rozmytych pokryw fluwioglacjalnych (op. cit. ).

  Jaskinia ma stały przepływ wody, który podczas silnych roztopów zwiększa się na tyle. że zalewa wstępny korytarz i wypływa otworem (Wójcik 1959b). Znikająca w jaskini woda wypływa prawdopodobnie jako obfite źródło, znajdujące się kilkanaście metrów poniżej jaskini jak na to wskazuje zgodność temperatur. Źródło to ma charakter dyslokacyjno-krasowy (Gołąb 1961, Kotański 1971). Wrzosek (1933) również na podstawie pomiarów temperatur sugeruje, że system ten może mleć także połączenie z jednym z występujących poniżej kapliczki źródeł (w utworach fliszowych). Powietrze nasycone jest wilgocią,. . . Światło sięga kilka metrów w głąb od otworu. Temperatura wody wg L. Kowalskiego waha się miedzy 5,15̊C a 5,40°C. Wrzosek podaje 5. 10. 1932 r. temperaturę 6,2°C. Roślinność zielona ograniczona jest do samego otworu.

Historia

Historia badań

Badania osadów i inne obserwacje geologiczne prowadził w jaskini Wójcik (1959b, 1960a,b, 1966a). Próbki osadów z jaskini znajdują się w zbiorach Muzeum Ziemi PAN w Warszawie

Historia eksploracji

Według Kowalskiego (1953a): W r. 1889 Pauli, leśniczy z Zakopanego, zwrócił uwagę na tę jaskinię, znaną z pewnością od dawna i korzystając z zasiłku Towarzystwa Tatrzańskiego rozpoczął prace nad jej rozkopaniem. W tym okresie z pewnością rozszerzono korytarz wejściowy. W samym otworze, na głębokości 1,5 m znaleziono wówczas całkowity szkielet samicy łosia, opisany później przez Szajnochę. Szkielet ten znajduje się w Zakładzie Geologicznym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (. . . ). W r. 1920 opisał jaskinię L. Kowalski podając temperaturę wody w jej wnętrzu. Opisuje ją następnie Wrzosek (1933) i Szokalski (1934). Ten ostatni nazywa ją Grotą przy Kaplicy.

Historia dokumentacji

Plan i opis jaskini datowany na19. 08. 1952. opublikował Kowalski (1953a). Pomiary lokalizacyjne w ramach inwentaryzacji OW PTPNoZ wykonała I. Luty przy współpracy H. Hercman i W. Władymirowa w dn. 2. 09. 1979 r. busolą geologiczną Meridian i taśmą parcianą. Zaktualizował R.M. Kardaś (2009 r.).
Plan wg Kowalskiego (1953a).

Bibliografia

Szajnocha, W. 1889 (o szkielecie łosia); Markiewicz. W. 1889 (o odkryciu groty przez Pauliego); Łoś w Tatrach 1890 (o odkryciu groty i szkieletu łosia); Szajnocha, W. 1980 (o szkielecie łosia); Świerz, L. 1894 (wzmiankuje o zasiłku Towarzystwa Tatrzańskiego na badania w r. 1889 i o odkryciu łosia); Kowalski, L. 1920 (opis, temperatura wody); Wrzosek, A. 1933 (opis); Kowalski, K. 1953a (plan i opis inwentarzowy pod nazwą Jaskinia Jaszczurowska);Wójcik, Z. 1959b (obserwacje geologiczne i hydrograficzne); 1960a (osady); 1960b (osady); Zwoliński, S. 1961 (wzmianka o historii eksploracji); Głazek, J., Wójcik, Z. 1963 (lokalizują na mapie bez podania nazwy, tabl. I); Wójcik. Z. 1966a (osady, wiek); 1968 (interpretacja wiekowa); Roniewicz, P. 1969 (sytuacja geologiczna przy otworze, bez podania nazwy); Kotański, Z. 1971 (sytuacja geologiczna, wzmiankuje bez podania nazwy); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie); Jaskinie TPN 1991 (opis inwentarzowy z planem Kowalskiego); Głazek, J. 2000 (wzmiankuje o badaniach Szajnochy); Wiśniewski, W.W. 2002 (wymienia wśród znanych w 1904 r.).

Źródła

(brak informacji o źródłach)

Opracowali

Jerzy Grodzicki
Rafał M. Kardaś