Dziura w Litworowej

    Otwór o wymiarach 1x0,8 m, wiodący dół, ma kształt zbliżony do okrągłego. Korytarzyk za nim opada niewielkimi prożkami z want ku NNE, do trójkątnej komórki (ma ona 2 m szerokości, 3,3 m długości i 3,5 m wysokości). Z jej dna odchodzą ku NW i SE dwa szczelinowe korytarzyki o długości ponad 3 m każdy.

    Jaskinia rozwinęła się w wapieniach triasu środkowego serii wierchowej (fałd Czerwonych Wierchów). Ściany są kruche, silnie zwietrzałe. Namulisko tworzy głównie autochtoniczny rumosz wapienny i gleba, a w korytarzyku północno-zachodnim - glina. W osadach widać domieszkę piasku i drobnego żwiru granitowego.

    Jaskinia jest wilgotna, po opadach północną ścianą komórki spływa woda. Wyczuwa się słaby przewiew. Światło sięga do wstępnych części korytarzyków.

    Rośliny kwiatowe występują przy otworze, do komórki sięgają mchy i porosty. T. Bielska wymienia następujące gatunki zebranych przez siebie roślin (oznaczenia mszaków J. Mickiewicz):

 kwiatowe - Rhodiola rosea L., Pedicularis hacquetii Graf., Aconitum callibotryon Rchb.,Viola biflora L., Carex firma Host, Silene acaulis L., Gentiana verna L., Saxifraga aizoon Jacq., Saxifraga aizoides L., Bellidiastrum michelii Cass.,Mutellina purpurea Thell., Galim anisophyllum Vill.,Salix alpina Scop., Hypochoeris uniflora Vill., Campanula polymorpha Witasek, Androsace chamaejasme Wulf., Festuca sp., Potentilla aurea L., Pinguicula alpina L., Selaginella selaginoides Lk.,Soldanella carpatica Vierh., Veronica aphylla L., Selaginella selaginoides Lk., Soldanella carpatica Vierch., Veronica aphylla L., Bartsia alpina L., Sesleria tatrae Deyl, Minuartia sedoides Hiern;

paproć Cystopteris fragilis Bernh.;

mszaki - Marchantia polymorpha L., Ctenidium molluscum Mitt., Tortella tortuosa Limpr., Polytrichum alpinum L., Distichium montanum Hag., Encalypta contorta Lindb.

    W głębi jaskini zauważono komary i muchówki, a przy otworze - ślimaki.

Jaskinia mogła być znana przed 1936 r. Zwoliński (1961) podaje, że znalazł wówczas z bratem (po roku 1923 a przed 1936) „dwa ciasne tuneliki w Dolinie Litworowej”. Wzmianka ta najprawdopodobniej dotyczy opisywanego obiektu i Dziury w Trawie (T.E-12.41). W 1959 r., w okresie między kwietniem a październikiem, jaskinia została odkryta ponownie przez zespół grotołazów zakopiańskich, niezależnych od STJ KW i KJ PTTK. W skład zespołu wchodzili: S. Wójcik, W. Habil, R. Dąbkowski, M. Kruczek i inni. Notatkę o tym „odkryciu” zamieścił [Krygowski] x.y. (1961). S. Wójcik oznaczył otwór numerem z 36.3 (zieloną farbą), dla potrzeb opracowywanego przez siebie inwentarza jaskiń. Grota bywała niekiedy określana jako Dziura lub Jaskinia przy Ryglu.

W ramach prac nad inwentaryzacją jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ, w 1976 r. odszukano i sfotografowano otwór, a 12 lipca 1978 r. T. Bielska zebrała roślinność około otworową. Dokumentację jaskini sporządziła 7 sierpnia 1980 r. I. Luty przy współpracy A. Skarżyńskiego. Pomiary wykonano przy użyciu busoli geologicznej Meridian i taśmy parcianej. Pomiary sytuacyjno-wysokościowe położenia otworu przeprowadził w dniu 16 lipca 1981 r. zespół pod kierownictwem W. Borowca. Dane zaktualizowała I. Luty (2009).
Plan opracowała I. Luty.

Zwoliński, S. 1961 (wzmianka o odkryciu, bez nazwy, może dotyczyć opisywanego obiektu); [Krygowski, W.] x.y. 1961 (wzmianka o odkryciu); Burkacki, M., Kropiwnicka, M. 1976 (wzmianka o wykonaniu dokumentacji fotograficznej); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1: 10 000); Jaskinie TPN 1999 (plan i opis inwentarzowy); Bielska, T., Mickiewicz, J. 2000 (flora).

(brak informacji o źródłach)

Jerzy Grodzicki

Izabella Luty