Dziura nad Doliną Strążyską

Informacje ogólne

Numer inwentarzowy: T.C-13.02
Inne nazwy: (Kozi Schron, Giewontowa Dziura
Gmina: Zakopane (gm. miejska); tatrzański; małopolskie
Właściciel terenu: Skarb Państwa
Zarządca: Tatrzański Park Narodowy
Wysokość otworu: 1380 m n.p.m.
Wystawa otworu: N

Dane morfometryczne

Długość: 34.0 m
Deniwelacja: 14.0 m (+14.0 m )

Współrzędne geograficzne

WGS84: N49.254680, E19.934631
WGS84: N49d 15.2808m, E19d 56.0779m
WGS84: N49d 15m 16.8s, E19d 56m 04.7s
UTM: Easting 422475, Northing 5456314, Zone 34

Lokalizacja otworu

Dolina Strążyska, Dolina Wielka Rówień, u podnóża północnej ściany Długiego Giewontu, na E od zalesionego grzbietu Styrżnika, wchodzącego klinem wysoko pod ścianę.

Dokumentacja graficzna

Drogi dojścia

Idziemy : dnem Doliny Strążyskiej, dalej omijamy Siklawicę i niewyraźną percią przez Małą Dolinkę idziemy do góry, około 50 m, wschodnim skrajem piargu wysypującego się ze Żlebu Szczerby. Dalej skręcamy w boczny, wąski żleb (po prawej orograficznie stronie). Jest to pierwszy boczny żleb, licząc od najwyższego punktu stożka piargu. Wspinamy się nim kilkadziesiąt metrów, pokonując kilka małych progów (I-II). Skręcamy następnie na lewo, do wyraźnej ścieżki jeleni. Ścieżka ta przecina w poprzek stok Styrżnika. Trawersujemy cały stok, aż do ściany Długiego Giewontu. Widać w niej skośną, ciemną szczelinę, przypominającą otwór jaskini. Stąd obniżając się kilkanaście metrów wzdłuż ściany omijamy otwór Nyży Giewontowej T.C-13.03 i dochodzimy do otworu Dziury nad Doliną Strążyską. Można dojść bez trudności, lecz bardziej uciążliwie, po wykrotach, wprost przez las.

Opis jaskini

  Otwór jest obszerny, skośny, widoczny z Zakopanego i z Polany Strążyskiej. Ma około 4-5 m wysokości i 1,5 m szerokości. Prowadzi do obszernej komory o długości około 10 m i szerokości 3 m, o dnie przy otworze pochylonym ku NW, w głębi prawie płaskim. Z komory na E i na W odchodzą dwa 2-metrowe niskie korytarzyki. Południowa, pochylona ku N ściana komory jest urzeźbiona dobrze wykształconymi żłobkami krasowymi. W jej wschodniej części, około 3 m nad podstawą ściany widać owalne okno (0,5 m szerokości i 0,9 m wysokości). Prowadzi ono do ciasnego korytarzyka wznoszącego się kaskadami. Tuż za ostrą krawędzią okna jest duży marmit, zajmujący cały przekrój korytarza. W odległości 4 m od okna przechodzimy przez zacisk (0,3x0,26 m). Za nim korytarz kontynuuje się jeszcze około 5,5 m. Kaskadki mają tu 0,2-0,7 m wysokości. Wszystkie zagłębienia wypełnia woda. Przed zakończeniem korytarz rozszerza się i nieco zakręca w prawo. Kończy się on szczeliną zbyt ciasną do przejścia. Na jego ścianach miejscami występują nacieki grzybkowe. Na prawo od ściany z oknem, przez pochyłe prożki dostajemy się do kilkumetrowego, śliskiego komina (III). W jego górnej części widać ślady gliny i drobnego rumoszu. Po prawej stronie znajduje się filar, który oddziela w kominie ucho skalne. Nad nim przekrój komina znacznie zwęża zaklinowana wanta, znad której sypie się rumosz i glina. Wanta jest ruchoma i zachodzi niebezpieczeństwo oberwania się zawaliska. Ponad wantą widać niewielkie rozszerzenie. Komin skierowany jest ku powierzchni.

 Jaskinia powstała w wapieniach urgonu płaszczowiny Giewontu. Rozwinęła się wzdłuż stromo zapadających warstw, po upadzie (upad około 60oN), na skrzyżowaniu z pęknięciem o kierunku N-S, przecinającym prawie pionowo masyw. Pęknięcie to zaznacza się wyraźnie w postaci uskoku grani oraz długiego komina w ścianie Giewontu. W dolnej jego części utworzyły się małe jaskinie. Korytarz kaskadowy rozwinął się w poprzek warstwy i sięga nieco dalej w głąb masywu. Odprowadza on prawdopodobnie wody opadowe spływające pęknięciem.

  Ściany i strop komory są zwietrzałe. W głębi występują liczne formy erozyjne. Występują też nacieki grzybkowe. Dno komory przy otworze jest skaliste, częściowo pokryte glebą, w głębi namulisko gliniasto-gruzowe. Leżą na nim porozrzucane gałęzie, widać też odchody kozie. W korytarzyku odchodzącym od komory ku E pokrywę dna stanowi rumosz wapienny, a w korytarzyku zachodnim – mokra glina jaskiniowa. W marmicie oraz w kałużach korytarza kaskadowego znajduje się dobrze obtoczony żwir autochtoniczny, a w jego końcowej części – namulisko gliniaste, miejscami scementowane.

  Światło rozproszone sięga prawie do końca. Grota jest wilgotna, woda kapie ze stropu. W korytarzu kaskadowym zaobserwowano przy słonecznej pogodzie niewielki przepływ. W korytarzu tym wyczuwa się przewiew ze szczeliny końcowej.

  Rośliny kwiatowe występują do około 6 m, dalej widać mchy i wątrobowce. W całej komorze i kominie rozwijają się glony.

Jaskinia jest miejscem częstego pobytu kozic (odchody w namulisku). Stwierdzono ponadto występowanie pająków, ślimaków i much.

Historia

Historia badań

. Wójcik (1966a) opisał osady jaskini, używając nazwy Kozi Schron.

Historia eksploracji

Pierwsze zwiedzanie miało miejsce w 1921 r. Uczestniczył w nim M. Zaruski. Podał on dokładny opis dojścia i określił długość jaskini na 6 m (Zaruski 1923). Kowalski (1953a) zamieścił krótką notatkę.  Opis Wójcika pod nazwą Kozi Schron (1966a) bywa odnoszony do Koziej Groty, położonej znacznie wyżej. Jednak dane morfometryczne podane przez Wójcika wskazują, że opis ten należy odnosić do Dziury nad Doliną Strążyską. Borowiec i inni (1977, 1978) umieszczają w spisie jaskiń rozdzielnie wszystkie wyżej wymienione nazwy.

Historia dokumentacji

W ramach wyprawy inwentaryzacyjno-poszukiwawczej WAKS obserwacje terenowe przeprowadziła w dniu 25.06.1980 r. I. Luty przy współpracy K. Pohoskiego i A. Sadowskiej. Na podstawie niekompletnych pomiarów, wykonanych busolą geologiczną Meridian i taśmą parcianą szkic opracowała I. Luty przy współpracy A. Sadowskiej. Szkic i wzmiankę opublikowano pod nazwą Giewontowa Dziura (Luty, 1980a), szkic załączony do dokumentacji jest nieco bardziej szczegółowy. Dane zaktualizowała I. Luty (2009).
Szkic planu i przekroju opracowała I. Luty.

Bibliografia

Zaruski, M. 1914 (wzmianka); Zaruski, M. 1923 (opis dojścia, długość); Wójcik, Z. 1966a (opis osadów pod nazwą Kozi Schron); Borowiec, W. i in. 1977, 1978 (niektóre dane morfometryczne, wymieniają dwukrotnie pod nazwami Dziura nad Doliną Strążyską oraz Kozi Schron); Luty, I. 1980a (szkic planu i przekroju, wzmianka pod nazwą Giewontowa Dziura); TATRY POLSKIE1984 (lokalizacja na mapie 1:10 000); Gradziński, R. i in. 1985a (niektóre dane morfometryczne, wymieniają dwukrotnie pod nazwami Dziura nad Doliną Strążyską oraz Kozi Schron); Jaskinie TPN 1991 (szkic planu, przekroju i opis inwentarzowy).

Źródła

(brak informacji o źródłach)

Opracowali

Jerzy Grodzicki
Izabella Luty