Numer inwentarzowy: T.E-12.30
Inne nazwy: Studnia Zaruskiego
Gmina: Kościelisko (gmina wiejska); tatrzański; małopolskie
Właściciel terenu: Skarb Państwa
Zarządca: Tatrzański Park Narodowy
Wysokość otworu: 1644 m n.p.m.
Wystawa otworu: ku górze
WGS84: N49.245063, E19.917643
WGS84: N49d 14.7038m, E19d 55.0586m
WGS84: N49d 14m 42.2s, E19d 55m 03.5s
UTM: Easting 421223, Northing 5455263, Zone 34
W lewym (or.) zboczu Doliny Małej Łąki, w północnym stoku Wielkiej Turni, w prawym (or.) zboczu Łamanego Żlebu. Żleb ten nazywany też jest Depresją Północną (dawniej jego dolną część nazywano Kominem Flacha lub Żlebem z Matką Boską). Otwór z drogi podejścia niewidoczny, znajduje się dokładnie naprzeciwko widocznej z daleka czarnej „nyży” (nie kryjącej żadnej jaskini), położonej po lewej (or.) stronie żlebu.
Drogi dojścia
Z Przysłopu Miętusiego niebiesko znakowanym szlakiem podchodzimy nad Kobylarzowy Żleb, następnie trawersujemy ku SE Czerwony Grzbiet i po około 300 m schodzimy około 300 m stromym żlebem nazywanym Depresją Zachodnią, opadającym od Źródła Ratusz pod ściany Pośredniej Turni. Żleb staje się w dolnej części kamienisty. Omijamy Nyżę pod Ratuszem T.E-12.18 widoczną z lewej strony i schodzimy nieco na prawo skalnym progiem o trudnościach II (spod progu na prawo widać duży otwór Jaskini Strzelistej T.E-12.32). Dalej nieco na lewo i kilkadziesiąt metrów w dół stromym trawiastym zboczem (Małołącki Ogród) opadającym po lewej (or.) stronie żlebu. Naprzeciwko czarnej „nyży” widocznej na prawo od żlebu, pod małą ścianką, trawersujemy żleb w jej kierunku trafiając do szukanego otworu. Krótsza droga dojścia wiedzie z dna Doliny Małej Łąki przez Wyżnie, piargi pod Zagonem i dolną część Komina Flacha (V) do Małołąckiego Ogrodu (ewentualnie z wariantem obejścia dolnego progu przez Tunel Małołącki T.D-12.12). Dojścia eksponowane, trudności II (od Źródła Ratusz) lub V (z Piargów pod Zagonem). Zwiedzanie wymaga użycia liny.
Opis jaskini
Otwór jest myty, owalny, prawie okrągły, o wymiarach 3,5x2,5 m. Prowadzi pionowo w dół do studni z korkiem śnieżno-lodowym. Zjeżdżamy 8 wąską szczeliną wzdłuż korka omijając na głębokości 5,6-metrową półkę skalną. Dostępny, nie zajęty lodem skrawek dna, stromo opada i można przecisnąć się pod korkiem jeszcze kilka metrów w dół.
Studnia została wymyta w wapieniach malmo-neokomu wierchowej jednostki Organów (fałd Czerwonych Wierchów). Tworzy kieszeń skalną oddzieloną od powierzchni terenu tylko cienką ścianką. Namulisko buduje częściowo obtoczony materiał wapienny i drobny żwir.
Awen jest wilgotny. Znaczną jego część wypełnia stale zalęgający korek lodowo-śnieżny. Latem 1981 r. zaczynał się on około 2 poniżej otworu, w ostatnich latach śniegu było mniej, podobnie jak w innych lodowych jaskiniach tatrzańskich. Światło dociera do końca. Wyczuwa się niewielki, bardzo zimny przewiew.
Roślinność reprezentowana jest głównie przez glony, mchy i porosty, które rozwijają się na ścianach studni i sięgają aż do jej dna. Rośliny kwiatowe są nieliczne i występują jedynie w szczelinach skały przy otworze. Obecności fauny nie zauważono
Historia
Historia eksploracji
Otwór studni został odkryty w 1912 r. przez M. Zaruskiego, podczas jednej z akcji TOPR poszukujących zwłok A. Szystowskiej. Pisze on: „Schodząc dalej (od otworu Jaskini Strzelistej) płytkim żlebem, stanowiącym naturalne przedłużenie wspomnianego komina, w odległości jakich 30 - 40 m widzimy z prawej strony dziurę pionową, okrągłą - rodzaj studni 2 m średnicy. Na dnie tej studni, gdy do niej zajrzałem, leżał śnieg, nie mogłem więc określić jej głębokości” (Zaruski,1923). W dniu 22 lipca 1959 r. grotołazi zakopiańscy (W. Habil, E. Korzeniewska, M. Kruczek i S. Wójcik) przeszukiwali stoki Wielkiej Turni. S. Wójcik w sprawozdaniu z 1959 r. podaje, że kilkadziesiąt metrów poniżej Jaskini Strzelistej „znaleziono awen o głębokości około 4 m dł., na dnie którego znajdował się śnieg”. Prawdopodobnie i wówczas nie zjeżdżano do wnętrza, pod korek śnieżny. Danych o ewentualnych zwiedzaniach w późniejszym okresie brak. Studnia figuruje jedynie w spisie jaskiń Borowca i in. (1977,1978) jako jaskinia bez nazwy (Studnia Zaruskiego) nr 233, bez danych o długości i głębokości. Według informacji ustnej Z. Wójcika nazwa Studnia Zaruskiego bywała też odnoszona do Awenu w Ratuszu.
Historia dokumentacji
Podczas prac nad inwentaryzacją jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ dokumentację studni sporządziła I. Luty przy współpracy A. Skarżyńskiego w dniu 3 sierpnia 1981 r, wykonała też zdjęcia otworu. Pomiary studni i położenia otworu przeprowadzono busolą geologiczną Meridian i taśmą parcianą. Dane sytuacyjno-wysokościowe położenia otworu podano na podstawie pomiarów wykonanych w dniu 17 sierpnia 1981 r. przez Zespół Koła Naukowego Geodetów Górniczych AGH pod kierownictwem W. Borowca. Dane zaktualizowała I. Luty (2009). Plan opracowała I. Luty.
Bibliografia
Zaruski, M. 1923 (opis położenia, bez nazwy); Wrzosek, A. 1933 (wzmianka bez nazwy, być może dotyczy również opisywanego obiektu); Borowiec, W. i in. 1977,1878 (wymieniają pod nr 233); Luty, I. 1982a (wzmianka o pracach dokumentacyjnych); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10000); Gradziński, R. i in. 1985a (wymieniają, lokalizacja na mapie); Luty, I. 1988 (nowe dane morfometryczne, lokalizacja na mapie i szkicu ściany, dane historyczne); Jaskinie TPN 2000 (plan, przekrój i opis inwentarzowy).
Źródła
Wójcik, S. 1959 - sprawozdanie (wzmianka).
Opracowali
Jerzy Grodzicki
Izabella Luty
