Piwnica Miętusia

Informacje ogólne

Numer inwentarzowy: T.E-11.01
Gmina: Kościelisko (gm. wiejska); tatrzański; małopolskie
Właściciel terenu: Skarb Państwa
Zarządca: Tatrzański Park Narodowy
Wysokość otworu: 1392 m n.p.m.
Wystawa otworu: NE

Dane morfometryczne

Długość: 196.0 m
Deniwelacja: 16.3 m (+10.2 m , -6.1m)

Współrzędne geograficzne

WGS84: N49.244703, E19.897161
WGS84: N49d 14.6822m, E19d 53.8297m
WGS84: N49d 14m 40.9s, E19d 53m 49.8s
UTM: Easting 419732, Northing 5455244, Zone 34

Lokalizacja otworu

W górnej części lewego orograficznie stoku Doliny Miętusiej, po wschodniej stronie grzędy oddzielającej Dziurawe od Małej Świstówki.

Dokumentacja graficzna

Drogi dojścia

Dnem Doliny Miętusiej i dalej żlebem wiodącym do kotła Małej Świstówki podchodzimy jak do Jaskini Miętusiej Wyżniej (T.D-10.01). Nie wchodząc do wnętrza kotła, skręcamy znad progu niewyraźną percią na lewo (ku SE). Trawersujemy poniżej ścian, a następnie wznosimy się płytkim żlebem w kierunku charakterystycznej przełączki. Po prawej stronie tego żlebu widać głębokie żłobki krasowe. Najgłębszym z nich, tworzącym rodzaj małego wąwozu krasowego, docieramy do otworu zasłoniętego przez zwalony smrek. Latem już w żlebie wyczuwa się zimny ciąg powietrza z jaskini. Dojście bez trudności, zwiedzanie łatwe (miejscami ciasno).

Opis jaskini

      Myty, prawie półkolisty otwór ma 2,25 m szerokości i 2 m wysokości. Prowadzi do obszernego korytarza biegnącego ku SW, w którego stropie na odcinku pierwszych 4 m widać wąską, otwartą do powierzchni szczelinę. Dalej, za zwężeniem, korytarz rozszerza się do ponad 3 m, a jego wysokość osiąga 5 m. Po około 10 m uchodzi on do dużej, rozwiniętej w kierunku WE sali (około 19x4-6x6 m) . Ma ona liczne odgałęzienia. Od SW krańca sali, przez 2,6-metrowy, łatwy próg wchodzimy do około 23-metrowego, szczelinowego korytarza. Po kilku metrach, nad grzędą skalną o wysokości 0,8 m , przegradzającą ten ciąg, widać w stropie niewielkie kominki oraz krótką szczelinę po prawej stronie. Nieco dalej, na lewo wiedzie 6-metrowy, boczny korytarzyk, przedzielony podobną grzędą skalną, z widocznym nad nią kominkiem. Przed końcem głównego korytarza tego zamkniętego wantami ciągu można zejść na prawo w zawalisko, do niskiej komory, z której odchodzi kilkumetrowa szczelina (uwaga – ruchome wanty!).

      Wracamy do sali. Pod progiem do wyżej opisanych partii widać ciasny otwór prowadzący w dół do wąskiego korytarzyka. Schodzimy przez mały prożek. Stąd na wprost (ku W) biegnie bardzo ciasna (z trudnymi zaciskami), nieco meandrująca szczelina o długości około 10 m. Jest ona zamknięta zawaliskiem i tu znajduje się najniższy punkt groty ( -6,15 m). Spod prożka zaś na lewo do góry wpełzamy do wysokiej komory, z której ciasnym przełazem można przejść do sali głównej.

      Z sali, ponad otworem ostatniego przełazu można wspiąć się 4 m kominkiem do następnego odgałęzienia. Kominek uchodzi w korytarzu, który na lewo wstecz (ku E) wiedzie ciągiem mytych kaskadek do około 4 m, ślepo zakończonego komina. Jest to najwyższy punkt jaskini (+10,15 m). Na wprost zaś korytarz po kilku metrach zakręca ostro i zawraca opadając 4,1 m, przewieszonym progiem do głównej sali, w pobliżu wylotu pierwszego odgałęzienia.

      Idziemy wzdłuż południowej ściany sali omijając 3 m próg rozdzielający ją na dwie części. Ku E następuje rozwidlenie na węższą odnogę (po prawej stronie) i szerszą, odchodzącą nieco na lewo. Od prawej (południowej odnogi, również na prawo kieruje się 4,5-metrowa, ślepa szczelina, a dalej 7,8-metrowy komin, zakończony niedostępną szczeliną. Omijając go na wprost, przez ciasny przełaz dostajemy się do komórki, z której krótkie odnogi prowadzą ku górze, w kierunku powierzchni.

      Z północno-wschodniej części sali wchodzimy przez 2,4-metrowy, łatwy próg do korytarza zaraz opadającego podobnym progiem do obszernej komory. Nad wejściem do tego ciągu widać kilkumetrowy komin w stropie. Można też wspiąć się do równoległego, wysokiego korytarza. Tworzy on ucho skalne i uchodzi dwoma progami do wyżej wymienionej komory. Z komory na prawo wstecz schodzimy pochylnią, za którą niebawem spotkamy ciasny, wiodący do głównej sali przełaz.

      Jaskinia powstała w obrębie wapieni malmo-neokomu jednostki Organów (seria wierchowa, fałd Czerwonych Wierchów), na skrzyżowaniu szczelin o kierunkach W-E i SW-NE. Większość korytarzy jest myta, a na ich ścianach występują dobrze rozwinięte nacieki grzybkowe. Rzadziej spotyka się niewielkie stalaktyty, stalagmity (np. w kominkach ciągów zachodnich) oraz polewy naciekowe i mleko wapienne.

      Namulisko buduje gruz wapienny z domieszką gliny, w sali występują duże wanty. Przy otworze (do zwężenia) oraz w ciągu odchodzącym ku SE zalega próchnica. W osadach występuje drobnoziarnisty materiał allochtoniczny. W bocznych korytarzach można spotkać nagromadzenia kości nietoperzy, a także nieliczne kości większych zwierząt.

      Jaskinia jest wilgotna. Zimą w sali tworzy się lód często zalegający aż do późnej jesieni. Kowalski (1953a) podaje, że 1. 07. 1950 r. temperatura wynosiła tam 1o C, a 3. 08. 1950 r. + 1,8o C. Światło sięga do końca. W korytarzach zachodnich wyczuwa się bardzo silny przewiew.

      W otworze rozwija się obficie roślinność zielona. T. Bielska wymienia następujące gatunki roślin zebranych w dniu 12 sierpnia 1980 r.:

kwiatowe – Chrysosplenium alternifolium L., Adoxa moschatellina L., Stellaria nemorum L., Sorbus aucuparia L., Campanula polymorpha Witasek, Sweertia perennis L., Luzula flavescena Gaud., Heliosperma quadridentatum Sch. Et Thell., Soldanella carpatica Vierh.;

paprocie – Cystopteris fragilis Bernh. oraz Phegopteris robertiana A.Br., Asplenium viride Huds.; mszaki - Brachythecium rutabulum Br., Encalypta contorta Lindb., Cephalozia bicuspidata (L.) Dum , Plagiochila asplenioides (L.) Dum , Dicranum scorparium Hedw., Polytrichum alpinum L., Plagiothecium laetum Br., Scapania sp.

      Faunę reprezentują głównie nietoperze. Kowalski (1953c, 1955a) wymienia: Stenophylax permistus (Mc. Lahlan) oraz Myotis myotis (Borkhausen). Wołoszyn (1970) opisuje nietoperze znalezione w bocznych korytarzach za główną salą: Myotis mystacinus, Myotis bechsteinii, Myotis myotis, Myotis dasycneme, Plecotus auritus. E. Sobiepanek w sierpniu 1978 r.zebrała muchówki z gatunków Trichocera maculipennis i Helomyza modestaoraz skoczogonki Onychiurus armatus i Onychiurus granulosus.

Piksa (1998) wymienia nietoperzeMyotis myotis (Borkhausen), a Piksa i Wołoszyn (2001) – Myotis myotis, Myotis bechsteini,Myotis nattereri, Myotis mystacinus /Leisler/,Myotis brandtii,Myotis dasycneme, Eptesicus nilssonii. Piksa i Nowak (2001) notują występowanieBarbastella barbastellus.

Historia

Historia badań

Obserwacje geologiczne przeprowadzili J. Rudnicki (1958a) i Z. Wójcik (1960b, 1966a, 1968). Badania roślinności około otworowej wykonała w ramach inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ T. Bielska. Faunę jaskini badali K. Kowalski (1953a,c, 1955a), B. W. Wołoszyn (1970) oraz w ramach inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ E. Sobiepanek.

Historia eksploracji

Jaskinia znana była od dawna pasterzom i poszukiwaczom skarbów. O obecności tych ostatnich świadczą napisy na ścianie przy otworze. W roku 1923 T. i S. Zwolińscy dowiedziawszy się o istnieniu jaskini od bacy z Hali pod Przysłupem odszukali ją, zwiedzili i opublikowali jej opis z fotografią. Później grotołazi z różnych środowisk próbowali rozkopać ciasne przejścia oraz dno sali. W roku 1988 M. Burkacki i T. Żuławnik w SE krańcu groty przekopali drogę do szczelin wiodących w kierunku powierzchni.

Historia dokumentacji

Kowalski (1953a) sporządził plan i opis inwentarzowy jaskini datowany na 3 sierpnia 1950 r. Podczas prac inwentaryzacyjnych PTPNoZ otwór sfotografował w 1979 r. T. Ostrowski, a w sierpniu 1994 r. dokumentację groty sporządziła I. Luty przy współpracy W. Kuczoka, J. Pośpiech i M. Kropiwnickiej. Pomiary wykonano przy użyciu busoli geologicznej Meridian i taśmy parcianej. Dane zaktualizowała I. Luty (2009).
Plan opracowała I. Luty

Bibliografia

Kwaśniewski, K. 1924 (wzmianka o odkryciu przez T. i S. Zwolińskich); Zwoliński, T. 1924a (opis, fotografia wnętrza); Zwolińscy, T. i S. 1925 , 1927 (opis drogi dojścia, opis jaskini); Zwoliński, T. 1930 (opis jaskini i drogi dojścia); Fleszarowa-Danysz, R. 1933 (wymienia); Wrzosek, A. 1933 (wzmianki, fotografia otworu); Szokalski, J. 1934 (droga i opis); Zwoliński, T. 1937 (droga i opis); Tatrzański Park Narodowy 1938 (lokalizacja na mapie 1:20 000); Zwoliński, T. 1946, 1948, 1951 ( droga i opis); Kowalski, K. 1953a (plan i opis inwentarzowy); Kowalski, K. 1953c (fauna); Kowalski, K. 1955a (fauna); Zwoliński, S. 1955b (wzmiankuje); Rudnicki, J. 1958a (położenie, obserwacje geologiczne); Zwoliński, T. 1958 (ogólny opis); Guzik, K., Sokołowski, S. 1959 (lokalizacja na mapie geologicznej 1:10 000); Rabowski, F. 1959 (wzmianka); Wójcik, Z. 1960b (wzmianka o osadach); Zwoliński, S. 1961 (wzmianki); Szulczewski, M. 1963 (lokalizacja na zdjęciu); Kowalski, K. 1965 (wzmianki); Wójcik, Z. 1966a (dane geologiczne i morfometryczne, osady); Wójcik, Z. 1968 (wzmianka o osadach); Wołoszyn, B. 1970 (oznaczenia nietoperzy); Tatrzański Park Narodowy 1976 (lokalizacja na mapie 1:30.000);Tatry Polskie 1976 (lokalizacja na mapie 1:10 000); Borowiec, W. i in. 1977, 1978 (dane morfometryczne); Parma, Ch., Rajwa, A. 1978 (wzmianka); Bac-Moszaszwili, M. i in. 1979a (lokalizacja na mapie geologicznej); Parma, Ch. 1980 (wzmianka); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja); Gradziński, R. i in. 1985a (lokalizacja, dane morfometryczne); Kardaś, R. M. 1989 (dane morfometryczne, lokalizacja na szkicach); Kronika 1995 (wzmianka o udokumentowaniu, bez nazwy); Jaskinie TPN 1996 (plan, przekrój i opis inwentarzowy); Piksa, K. 1998 (nietoperze); Bielska, T., Mickiewicz, J. 2000 (flora); Piksa K., Nowak, J. 2001 (nietoperze); Piksa, K., Wołoszyn, B. 2001(nietoperze).

Źródła

Sobiepanek-Krzyżanowska, E. 1979 (fauna).

Opracowali

Jerzy Grodzicki
Izabella Luty