Mnichowa Studnia Wyżnia

Opis partii od górnego otworu: trójkątny otwór prowadzi nad 4 m Prożek z Kamykiem. Pierwotnie spąg pod progiem był wymyty, jednak w wyniku obrywu pokrywa go rumosz skalny wymieszany z humusem. Korytarz w tym miejscu skręca lekko w lewo i przechodzi w wąską, lecz wysoką na około 4 m wymytą szczelinę, którą schodzimy nad Studnię Jubileuszową o głębokości 20 m. Studnia powstała na szczelinie tektonicznej W-E. Szerokość jej wynosi od 1 do 2 m. Na przedłużeniu szczeliny w kierunku zachodnim utworzony jest meander o długości 10 m. Wejście do meandra znajduje się 1,5 m nad dnem studni. Rozpoczyna go płytka ślepa studzienka. Dalej korytarz biegnie stromo w górę kończąc się po kilku metrach niedostępną szczeliną. Wracamy z powrotem na dno Studni Jubileuszowej. Pokrywa ją gruby rumosz opadający stromo do wąskiego przełazu, położonego 4 m niżej. Po przejściu zwężenia stajemy na wielkich wantach w Beznadziejnej Salce. Stąd pomiędzy głazami możemy zejść jeszcze około 3 m do niedostępnej szczeliny, stanowiącej najniższy punkt jaskini. Północna część salki przedzielona jest dwiema płytami skalnymi, które uniemożliwiają przejście, jednak wsypujący się do wnętrza śnieg oraz pomiary wskazują na połączenie z Mnichową Studnią Wyżną. W zachodniej części Beznadziejnej Salki otwierają się dwa połączone ze sobą kominy. Pierwszy z nich kończy się po około 5 m. Do drugiego kominka dostajemy się poprzez 3 m próg zakończony osypującą się pochylnią. Kominek ma 15 m wysokości a szerokość zmniejsza się od około 1,5 do 0,5 m w górnej części i wznosi się ku wschodowi. W końcowym odcinku tworzy stromą zwężającą się pochylnie z zaklinowanymi wantami (III) .    

Opis partii od otworu dolnego: Trójkątny otwór o równych bokach długości 1,1 m prowadzi w dół, do płytkiej, 1,4-metrowej studzienki. Schodzimy nią do salki o kształcie trapezu, w przekroju - prostokątnej. Ma ona 5-9 m. długości, około 3 m. szerokości i 1-3 m. wysokości. Na dnie salki, w SE części leżą duże bloki skalne. Od jej narożników odchodzą krótkie, boczne odgałęzienia (o długości 1-3 m) . Przy południowej ścianie salki, w środkowej części znajduje się ciasny otwór 3,5-metrowej studzienki. Schodzimy studzienką (łatwo) do szczelinowego, wysokiego korytarza o szerokości 0,7 m. Korytarz ku ESE wznosi się, a po kilku metrach, nad 1-metrowym prożkiem, ciąg zamyka mała, ciasna komórka o wymiarach 3x1,5 m. Ku NW, z końca korytarza, odchodzą dwie krótkie, bardzo ciasne szczeliny, zakończone zawaliskiem. Wylot południowej szczeliny widać nad prożkiem o wysokości 3,5 m, północnej - nad 1,5-metrowym prożkiem.

    Jaskinia rozwinęła się w wapieniach malmu należących do wierchowej jednostki Organów (fałd Czerwonych Wierchów). Jest predysponowana tektonicznie. Jaskinia w górnej części jest wymyta. Beznadziejna Salka i stare ciągi mają charakter zawaliskowy. Spąg pokrywa autochtoniczny gruz wapienny, w partiach przyotworowych wymieszany z humusem i domieszką piasku i okruchów granitoidów.

      Jaskinia jest sucha. Przy temperaturze -10°C zaobserwowano silny przepływ powietrza z dolnego do górnego otworu. Światło sięga do kilku metrów w głąb od górnego otworu. Przed górnym otworem występuje roślinność zielona (nie badana dotychczas). W jaskini zauważono zimujące nietoperze. Przy dolnym otworze wyczuwa się słaby przewiew. Światło sięga do kilku metrów w głąb groty. Przed otworem występują rośliny kwiatowe oraz paprocie, mchy i porosty. W salce zauważono owady troglokseniczne.

Jaskinia została odkryta w dniu 13 września 1959 r. przez grotołazów zakopiańskich z STJ: W. Habila, M. Kruczka, D. Strelau i S. Wójcika udających się tędy na poszukiwanie otworu Mnichowej Studni. Taką datę oraz nazwę Jaskinia pod Zadnimi Mnichami podaje S.Wójcik (1959-mat. arch.). Natomiast Habil (1961) wymienia jako dzień odkrycia 15 sierpnia 1959 r., zamieszcza też opis groty pod nazwą Mnichowa Studnia Wyżnia oraz szkice jej przekrojów, planu i położenia otworu. Prawdopodobnie spotykana w późniejszych opracowaniach (Wójcik 1966a, Borowiec i in. 1977,1978) nazwa „Mnichowa” odnosi się również do opisywanej tu jaskini. Górny otwór jaskini (schron) został odkryty 8 grudnia 2001 r. przez Z. Tabaczyńskiego (Speloeoklub Tatrzański), który 18 stycznia 2002 r. pokonujeuje otwór i z powodu braku sprzętu, zatrzymuje się nad Studnią Jubileuszową. 20 stycznia 2002 r. K. Dudziński i Z. Tabaczyński zjeżdżają przez Studnią Jubileuszową i po odgruzowaniu zawaliska na dnie, odkrywają Beznadziejną Salkę i kominy. 3 lutego 2002 r. K. Dudziński i Z. Tabaczyński wykonują pomiary jaskini.

Pierwszą dokumentacje od dolnego otworu wykonano w dniu 10 sierpnia 1978 r podczas prac nad inwentaryzacją jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ. Wówczas dokumentację groty sporządziła I. Luty przy współpracy T. Ostrowskiego. Pomiary wykonano busolą geologiczną Meridian i taśmą parcianą. Dane sytuacyjno-wysokościowe położenia otworu podano na podstawie pomiarów przeprowadzonych w dniu 23 września 1982 r. przez Zespół Koła Naukowego Geodetów Górniczych AGH pod kierownictwem W. Borowca. Po odkryciach w 2002 r. pomiary powtórzono. Zaktualizował Z. Tabaczyński (2009 r.).
Plan opracował Z. Tabaczyński

Habil, W. 1961 (opis jaskini, szkicowy plan i przekrój pod nazwą Mnichowa Studnia Wyżnia); Wójcik, Z. 1966a (niektóre dane morfometryczne, lokalizacja na mapkach, w tym - geologicznej pod nazwą „Mnichowa”); Wójcik, Z. 1968 (lokalizacja na mapce); Tatry Polskie 1976 (błędna lokalizacja na mapie 1:10000 pod nazwą Jaskinia w Mnichach); Borowiec, W. i in. 1977,1878 (wymieniają jako dwie różne jaskinie pod nazwami „Mnichowa” oraz „Mnichowa Studnia Wyżnia”, podają niektóre dane morfometryczne); Zembrzuski, J. 1979 (limit osobowejść); Kardaś, R.M. 1979 (wzmianka o sporządzeniu dokumentacji); Luty, I. 1982b (informacja o pomiarach sytuacyjno-wysokościowych, bez nazwy); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10000); Gradziński, R. i in. 1985a (wymieniają jako dwie różne jaskinie pod nazwami „Mnichowa” oraz „Mnichowa Studnia Wyżnia”, podają niektóre dane morfometryczne); Luty, I. 1989b (nowe dane morfometryczne, lokalizacja na mapie i rysunku ściany, dane historyczne); ). Jaskinie TPN 2000 (opis inwentarzowy i plan); Tabaczyński, Z. 2002d,e,f. (opis i plan); Jskinie TPN 2004 (uzupełnienie opisu inwentarzowego i plan).

Wójcik, S. 1959 - sprawozdanie (wzmianka o odkryciu); Wójcik, S. - Inwentarz (wymienia pod nazwą Jaskinia Mnichowa Wyżnia - nr 4.1.5

Jerzy Grodzicki

Zbigniew Tabaczyński | Izabella Luty