Drogi dojścia
Opis jaskini
Otwór jaskini, soczewkowatego kształtu o wymiarach 1,2x5 m, jest doskonale widoczny z Koziego Grzbietu. W dolnej części otworu zaklinowana jest płyta wapienia dolomitycznego dużych rozmiarów (2x1,5 m), od której pochodzi nazwa jaskini. Trawersując ku wschodowi szczeliną w stropie leżącej niżej sali, po kilkunastu metrach osiągamy szczelinowy kominek, pod którego stropem znajduje się przejście do niewielkiej salki, rozwiniętej nad zawaliskiem. Wspinając się jej wschodnią ścianą, osiąga się najwyższy punkt jaskini (+14 m).
Wracamy do otworu i zjeżdżamy 21 m wprost w dół do trójkątnej dzwonowatej sali. Jej dno, zasłane rumoszem, opada ku zachodowi, do niskiego (0,4 m), szerokiego przełazu, prowadzącego do szczelinowatego, szerokiego na 1,5 m i wysokiego na 8 m korytarza. Jego usłane głazami dno opada stromo nad krawędź 60-metrowej studni.
Po 11 m zjazdu szczelina studni rozszerza się, tu wahnięciem dostajemy się na metrowej szerokości półkę skalną, którą trawersujemy nad studnią do krótkiego korytarzyka, opadającego 6-metrowym progiem na platformę. Stąd zjeżdżamy drugą (równoległą) studnią 45 m na usypisko, formujące dno dużej sali o wysokości 25 m, szerokości 16 m i długości 30 m. Sala rozciąga się w kierunku W-E. Pod jej południową ścianą leży olbrzymi (4x12x6 m) głaz, odpadły ze stropu. Północny kraniec sali tworzy stromo nachylona ku S płyta, przechodząca na wysokości około 6 m w pionową ścianę. W zachodnim końcu sala rozgałęzia się – północna część to leżąca powyżej 1,5 m prożka okrągła salka o średnicy 6 m. Jej dno jest równe, wysłane drobnym szutrem. Pod jej północną ścianą, z niewidocznego stropu pada silny deszcz podziemny.
Południowe odgałęzienie opada poprzez 5-metrowy próg z zaklinowanych want do dość ciasnego otworu studni, otwierającej się wśród bloków rumowiska. W południowej ścianie tego odgałęzienia, na wysokości 4 m znajduje się okno, prowadzące do niewielkiej salki.
Wspomnianą uprzednio studnią zjeżdżamy około 15 m, początkowo pomiędzy blokami, potem w powietrzu, do zawaliskowej salki, której strop stanowią zaklinowane wanty, tworzące spąg wyższej sali. Po zawalisku można zejść ku zachodowi do dość obszernej okrągłej sali, stanowiącej dno opadającego z góry komina. Z dna sali poprzez 6-metrowy próg w górę można przedostać się szerokim oknem do równoległego komina, o prawie okrągłym dnie.
Wracamy do dużej sali. Schodząc jej dnem ku wschodowi i pomiędzy wantami przedostajemy się ciasną studzienką około 6 m w dół. Poprzez ciasny przełaz w zawalisku przedostajemy się nad kolejny, 7-metrowy próg. Sprowadza on na dno zawaliskowej salki, będącej najniższym punktem jaskini.
Jaskinia rozwinęła się w wapieniach robaczkowych anizyku (trias środkowy) serii wierchowej jednostki Żdiarów fałdu Czerwonych Wierchów. Jej tektoniczne założenia zostały zatarte silnie rozwiniętymi procesami zawaliskowymi. Ściany na ogół są lite, w korytarzu za przełazem można obserwować wyraźne ślady przepływu wody pod ciśnieniem. Dno jest pokryte rumoszem.
Światło sięga do pierwszej sali, przewiew nie jest zauważalny. Jaskinia jest wilgotna, w studniach występuje podziemny deszcz.
Przy otworze występują obficie rośliny, wśród nich T. Bielska oznaczyła następujące gatunki:
kwiatowe – Anemone narcissifloraL.,Polygonum viviparum L. Pedicularis palustris L., Potentilla aurea L., Saxifraga aizoon Jacq., Saxifraga aizoides L., Saxifraga moschata Wulf., Poa alpina L., Bellidiastrum michelli Cass., Mutellina purpurea Thell., Sweertia perennis L., Viola biflora L., Carex firma L., Carex strata L., Salix reticulata L., Primula elatior Grubf., Primula auricula L., Rhodiola rosea L., Gentiana verna L., Galium anisophyllumVill., Hypochoeris uniflora Vill., Androsace chamaejasme Wulff., Campanula polymorpha Witasek, Geranium silvaticum L., Bartsia alpina L;
paprocie – Asplenium viride Huds., Cystopteris fragilis;
mszaki – Tortella tortuosa Limpr., Ctenidium molluscum Mitt., Bryum argentum L., Drepanocladus sp.
Fauna nie była obserwowana.
Piksa (1995) omawiając monitoring nietoperzy w latach 1994-1995 stwierdzaMyotis brandtii, a Piksa i Wołoszyn (2001) wymieniają następujące gatunki: Myotis myotis, Myotis mystacinus /Leisler/,Myotis brandtii. Piksa (2004) badał sezonowe zróżnicowanie letniej i jesiennej aktywności nietoperzy; najliczniej odławiany był Myotis mystacinus.
Historia
Historia badań
Historia eksploracji
W okresie od lipca 1989 r. do marca 1991 r. członkowie Speleoklubu Akademickiego Kielce wyeksplorowali „Partie nad Dzwonem” o długości ciągów 64 m, do których „startujemy z tego samego miejsca, z którego zakładany jest zjazd na dno Dzwonu” [Dzwonem od wielu lat nazywana jest studnia uchodząca do największej sali jaskini]; eksplorację prowadzili L. Dziubiński, B. Woldańska, A. Kasprzyk, Z. Grzela, T. Kapica, J. Rogalski, J, Bednarz (Kasprzyk,1991).
Eksploarację metodą wspinaczki prowadzili także grotołazi ze Speleoklubu Dąbrowa Górnicza (w 1982 r.), STJ KW Kraków (w 1998 r.), STJ KW Kraków i Speleoklubu Tatrzańskiego (w 1992 r.). W 2003 roku grotołazi z Wałbrzyskiego Klubu Górskiego i Jaskiniowego kontynuowali eksplorację rozpoczętą przez SDG 21 lat wcześniej. Eksplorowali partie odgałęziające się z komina w salce poniżej Dzwonu. Po zjechaniu 18 m studni dotarli do najniższego punktu jaskini na głębokości 158 metrów. Odkryte wtedy partie mają 87 m długości i 34 m deniwelacji. W 2004 r. kontynuowali oni eksplorację rozbierając zawalisko w odkrytych partiach.
Historia dokumentacji
Pierwszy plan i przekrój jaskini sporządził 12 sierpnia 1967 r. J. Grodzicki przy współpracy A. Kopcia i Z. Tkacza. W 1978 r. zespół Speleoklubu Katowice pod kierunkiem M. Napierały sporządził dokumentację najniższych partii jaskini. Kasprzyk (1991) zamieścił plan, przekrój i opis Partii nad Dzwonem, wyeksplorowanych w latach 1989-1991) Niestety, plan tych partii nie został w czasie dokumentowania dowiązany do jakiegokolwiek charakterystycznego punktu jaskini, co uniemożliwia jego korelację z istniejącymi planami. W 1994 r. K. Recielski i S. Stefański publikują uproszczony przekrój ze schematem przejścia wspinaczkowego pełnej deniwelacji jaskini (Recielski, Stefański 1994). Wojtoń (2003, 2005) zamieścił opis i plan partii wyeksplorowanych w 2003 i 2004 r., odgałęziających się z komina w salce poniżej Dzwonu, także bez danych umożliwiających dowiązanie do skartowanych partii jaskini. Dane zaktualizowała I. Luty (2009).
Plan opracował J. Grodzicki (nie zawiera partii odkrytych w latach 1991 i2003-2005).