Jaskinia pod Okapem

Informacje ogólne

Numer inwentarzowy: T.F-09.11
Gmina: Kościelisko (gmina wiejska); tatrzański; małopolskie
Właściciel terenu: Skarb Państwa
Zarządca: Tatrzański Park Narodowy
Wysokość otworu: 1330 m n.p.m.
Wystawa otworu: W
Inne otwory: 2 - kum SW, 1333 m n.p.m.

Dane morfometryczne

Długość: 120.0 m
Deniwelacja: 21.5 m (+18.5 m , -3.0m)

Współrzędne geograficzne

WGS84: N49.235150, E19.877736
WGS84: N49d 14.1090m, E19d 52.6642m
WGS84: N49d 14m 06.5s, E19d 52m 39.8s
UTM: Easting 418303, Northing 5454203, Zone 34

Lokalizacja otworu

Dolina Kościeliska, na prawym orograficznie zboczu Wąwozu Kraków, w Upłazkowej Turni.

Dokumentacja graficzna

Drogi dojścia

Z Hali Pisanej żółtym szlakiem docieramy do Wąwozu Kraków. Jego dnem docieramy do charakterystycznego rozszerzenia nazywanego Rynkiem. Stąd kierujemy się dalej w górę wąwozu, pokonujemy pierwszy próg w jego zwężeniu i docieramy do dużej wanty przy odejściu żlebu prowadzącego na lewo, pod Upłazkową Turnię. Do górnej części tego żlebu wspinamy się przez widoczną z daleka Dziurę pod Wantą T.F-09.10 (wanta w otworze tworzy pierwszy próg żlebu), lub łatwiej, omijając ją po lewej stronie. Nieco wyżej, nad drugim, łatwym progiem, żleb rozszerza się i przechodzi w piarżystą depresję. Po prawej stronie widać w ścianie pod dużym okapem otwory jaskini. Prowadzi do nich około 10 metrowy, płytowy próg (III). Dojście i zwiedzanie miejscami trudne, przydatna lina (30 m).

Opis jaskini

    Otwór główny ma kształt poziomej soczewki (4x2,5 m), boczny jest pochyloną, wysoką szczeliną o szerokości 0,4 m. Okap nad nimi powstał wg [Wójcika] (1960i) na przecięciu dwóch uskoków i powierzchni odpęknięcia. Za otworem bocznym wiedzie ciasna, pochyła szczelina, którą po 8 m kończy około 5-metrowy kominek. W połowie jej długości można wspiąć się do góry około 6 m (niezwykle ciasno), omijając po drodze kilka poziomych rozszerzeń tworzących rodzaj równoległych korytarzyków. Szczelina ta ma niedostępne połączenie z bocznym odgałęzieniem ciągu głównego.

    Za otworem głównym prowadzi stromo do góry, ku E, śliski, soczewkowaty korytarz o skalnym dnie. Rozwinięty jest on na powierzchni międzywarstwowej o nachyleniu 53° S. W pobliżu otworu, na lewo, odgałęziają się dwa bardzo ciasne korytarzyki wymyte na poprzecznych szczelinach. Drugi z nich ma połączenie z wyżej opisaną szczeliną za bocznym otworem. Na wysokości tego korytarzyka, w dnie głównego ciągu, jest marmit o średnicy 0,5 m. Po 16 metrach od otworu główny korytarz staje się mniej stromy i zakręca ku NE. Przegradzają go dwa małe prożki (1,5 m i 2 m). Za ostatnim z nich ciąg opada najpierw łagodnie, następnie 3-metrowym progiem.

    Dalej, na odcinku 17 m, aż do 1,5-metrowego kominka, jaskinia zmienia charakter. Dno jest tu prawie poziome, zasłane rumoszem i gliną. Korytarz o półokrągłym przekroju (0,8x0,8 m) zakręca kilkakrotnie. Po lewej stronie, w stropie widać 3-metrowy, ciasny kominek. Za nim, również na lewo odchodzi boczny, trzynastometrowy korytarzyk o półokrągłym (0,5x0,5 m) przekroju. Wiedzie on nieco do góry. Za małym marmitem jego dno przechodzi w rozszerzającą się szczelinę zakończoną 6-metrową studzienką, uchodzącą do głównego ciągu.

    Za wyżej wzmiankowanym 1,5-metrowym kominkiem, główny korytarz ma charakter wysokiej, rozmytej szczeliny. Opada ona pochylnią z kilkoma kaskadkami do małej komórki, ograniczonej poprzeczną w stosunku do osi korytarza płytą z lustrem tektonicznym i niewielkim wymyciem. Wzdłuż płyty, w obie strony odchodzą krótkie, zamulone korytarzyki (dłuższy – ku SE). Położone są one blisko powierzchni terenu (słychać odgłos szumu wiatru, jest też więcej owadów, niż w pozostałej części groty).

    Jaskinia została wymyta na szczelinie tektonicznej o przebiegu SW-NE i częściowo na powierzchni międzywarstwowej, w wapieniach malmo-neokomu wierchowej serii autochtonicznej. W głównym ciągu widoczne są młode przesunięcia tektoniczne, o których wzmiankuje Wójcik i Zwoliński (1959). Wójcik (1966a) zalicza grotę do czwartego piętra jaskiń w obrębie wydzielonego przez siebie sześciopiętrowego systemu jaskiń w Wąwozie Kraków. Ściany korytarzy są myte. W końcowej części jaskini (w rejonie pochylni) występują plewy naciekowe, niewielkie stalaktyty oraz nacieki grzybkowe. Na pochyłych odcinkach korytarzy dno stanowi lita skała. Miejscami widać marmity i kaskadki.

    Namulisko jest skąpe. Na poziomych odcinkach korytarzy składa się z rumoszu wapiennego z domieszką gliny, a obniżenia wypełnia mokry osad piaszczysto-ilasty. W szczelinach końcowych tworzą się na nim błotne lejki. Osady allochtoniczne występują w drobnych frakcjach. Wg Wójcika (1960b) dominują w nich piaskowce seisu i kajpru oraz kwarc. W namulisku obecne są też połamane pokrywy naciekowe oraz kości zwierząt.

    Jaskinia jest wilgotna. Ściany są mokre, woda kapie ze stropu, w obniżeniach tworzą się kałuże. Światło sięga do 16 m od otworu. Wyczuwa się przewiew. Roślinność uboga. Do 4 m występują mchy, glony i porosty. Zauważono obecność owadów takich jak: muchy, chruściki i chrząszcze do ok. 20 m od otworu oraz w partiach końcowych. Podczas prac inwentaryzacyjnych OW PTPNoZ E. Sobiepanek-Krzyżanowska zebrała w lipcu i sierpniu 1978 r.

Gastropoda: Arion subfuscuspuł. Barbera

Diptera:Trichocera maculipennis(4 ♀)

Collembola: Onychiurus armatus.

W jaskini występują też nietoperze. Podczas zwiedzania w 1957 r. znaleziono czaszkę kozicy, fragment miednicy kuny i kości nietoperzy.

Historia

Historia badań

Pierwszą informację o odkryciu, wykonaniu planu i wstępnych badań geologicznych zamieścił Wójcik (1957g). Wraz ze Zwolińskim przeprowadził on obserwacje młodych przesunięć tektonicznych (Wójcik, Zwoliński 1959), zbadał również osady i genezę groty (Wójcik 1960b, 1966a).

Historia eksploracji

Otwór jaskini odkrył w dniu 20 lipca 1957 r. Z. Wójcik w towarzystwie K. Steckiego przechodząc samotnie kilkanaście metrów. Tego samego dnia zespół w składzie Z. Wójcik, T. Wojtera, Z. Stecka, W. Habil i W. Rejman zwiedził korytarz do końca.

Historia dokumentacji

W dniu 22 lipca 1957 r. plan jaskini sporządzili Z. Wójcik, T. Janasz, A. Korsak, J. Bieniaszewski i T. Wyciągała. Plan ten, wykonany w czasie zlotu taterników jaskiniowych Klubu Wysokogórskiego, opublikował [Wójcik] (1960i). Nie zauważono wówczas bocznego otworu i szczeliny za nim. Nieco później grotołazi zakopiańscy rozpoczęli roboty ziemne w szczelinach końcowych, lecz zostały one wkrótce zaniechane.
W ramach inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ zlokalizowano otwór groty ciągiem busolowo-taśmowym (lipiec 1975 i 1976 r., P. Kulbicki, M. i R. Kardasiowie). Plan i obserwacje terenowe wykonała 5 lipca 1978 r. I. Luty przy współpracy J. Milki. Wówczas otwór sfotografował T. Ostrowski, a badania fauny przeprowadziła E. Sobiepanek-Krzyżanowska, uzupełniając je w dniu 7 sierpnia 1978 r. Pomiary przeprowadzono busolą geologiczną Meridian i taśmą parcianą. Dane zaktualizowała I. Luty (2009).
Plan opracowała I. Luty.

Bibliografia

Wójcik, Z. 1957g (informacja o odkryciu, wykonaniu pomiarów i wstępnych badań geologicznych); Wójcik, Z., Zwoliński, S. 1959 (wzmianka o młodych przesunięciach tektonicznych); [Wójcik, Z.] 1960i (plan i opis inwentarzowy); Wójcik, Z. 1960b (badania osadów, lokalizacja na mapie); Wójcik, Z. 1966a (niektóre dane morfometryczne i geologiczne, ogólne uwagi o osadach, lokalizacja na mapie); Wójcik, Z. 1969a (niektóre dane morfometryczne i geologiczne, lokalizacja na mapie geologicznej, fotografia otworu); Uchmański, B. 1969e (wymienia w indeksie zawartości notatek w „Przeglądzie Powszechnym”); Kropiwnicka, M., Burkacki, M. 1976 (informacja o pracach inwentaryzacyjnych); Kardaś, R. M., Burkacki, M. 1977 (informacja o pracach inwentaryzacyjnych); Kardaś, R. M. 1979e (informacja o wykonaniu pełnej dokumentacji); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie); Gradziński, R. i in. 1985 (lokalizacja na mapie, dane morfometryczne); Jaskinie TPN 1994 (plan, przekrój i opis inwentarzowy); Cywiński, W. 1996 (wzmianka o położeniu i dojściu w przewodniku szczegółowym).

Źródła

Wójcik, S. 1959 (wymienia w przygotowywanym od 1959 r. inwentarzu jaskiń); Sobiepanek-Krzyżanowska, E. 1979 (fauna).

Opracowali

Jerzy Grodzicki
Izabella Luty