Dolina Miętusia, w prawym orograficznie zboczu Doliny Litworowej, około 20 m na północ od niewybitnej skalnej grzędy, w której znajdują się Dziury w Grzędzie I i II (T.E-12.13, T.E-12.14), a około 100 m na północ od otworu Jaskini Wielkiej Litworowej (T.E-12.01) i około 15 m wyżej niż ona.
Drogi dojścia
Z Przysłopu Miętusiego idziemy niebieskim szlakiem prowadzącym na Czerwone Wierchy. Nad Kobylarzowym Żlebem wznosimy się szlakiem około 150 m, następnie skręcamy w prawo, na nieznakowaną ścieżkę trawersującą zbocze Czerwonego Grzbietu (prowadzi ona do Jaskini Wielkiej Litworowej). Ścieżką tą docieramy w pobliże wspomnianej powyżej grzędy. Stąd idziemy trawiastym stokiem wprost do góry około 25 m, do otworu ukrytego w trawach, w niewielkim zagłębieniu terenu. Dojście bez trudności, zwiedzanie wymaga użycia liny oraz odpowiedniego sprzętu.
Opis jaskini
Otwór o kształcie zbliżonym nieco do prostokąta o nierówno poszarpanych bokach ma 0,7 m długości i 0,33 m szerokości. Prowadzi w dół, do studzienki o głębokości 3 m. W jej południowym skraju, za dużą wantą jest ciasne przejście (zacisk) do dalszej części jaskini. Zjeżdżamy stąd ciasną szczeliną, nachyloną ku południowi. Na głębokościach 6 m i 10,5 m (licząc od otworu) odchodzą niewielkie (1,5 m i 3,5 m) nyże. Dalej szczelina rozszerza się. Widać zaklinowane w niej duże wanty tworzące mosty.
Od największego mostu na północ, po osypującym się do studni rumoszu, można dojść do ciasnego okienka o kształcie pionowej soczewki (zacisk). Za nim schodzimy przez 5,5-metrowy prożek do Salki za Okienkiem o długości 13 m, szerokości do 3,5 m i wysokości do 6 m, którą obniżenie stropu dzieli na dwie części. Dno salki wznosi się, a w najwyższym punkcie zamyka ją zawalisko.
Od okienka w górę wstecz, prowadzi droga do niewielkiej komórki nad zaklinowanymi wantami.
Wracamy do mostu, skąd kontynuujemy zjazd szczeliną. Rozszerza się ona w obszerną komorę o długości 8 m. Na dnie pochylonym ku S leżą duże wanty. Najniższy punkt jaskini (-35,2 m) znajduje się w SE części komory. Z jej SW krańca, przez 2,6-metrowy prożek wspinamy się nad wylot 1,6-metrowej zawaliskowej studzienki, od dna której odchodzi 2-metrowa odnoga zamknięta zawaliskiem.
Jaskinia rozwinęła się na rozmytej szczelinie międzyławicowej, nachylonej pod kątem około 50̊ ku S, w wapieniach triasu środkowego serii wierchowej (fałd Czerwonych Wierchów). Wzdłuż szczeliny oraz prostopadle do niej powstały komory zawaliskowe. Ściany jaskini są gładkie, bez nacieków, miejscami myte. Namulisko tworzą duże bloki wapienne, autochtoniczny gruz wapienny, piasek, żwir i większe okruchy granitoidów, na dnie wstępnej studzienki - z domieszką gleby. W osadach znaleziono kości gryzoni, a także nagromadzenia kości nietoperzy.
Jaskinia jest wilgotna. Wyczuwa się przewiew. Światło sięga do około 8 m od otworu.
Roślinność kwiatowa występuje przy otworze, głębiej sięgają mchy i porosty. T. Bielska wymienia następujące gatunki zebranych przez siebie roślin:
kwiatowe - Aconitum callibotryon Rchb., Viola biflora L., Saxifraga aizoides L., Saxifraga moschata Wulf., ,Hutchinsia alpina R. Br.,Rhodiola rosea L., Sagina procumbens L., Polygonum viviparum L., Heliosperma quadridentatum Sch. et Thell.;
mszaki - Encalypta extinctoria Sw., Ctenidium molluscum Mitt., Politrichum alpinum L., Leskea catenulata Mitt.
W głębi jaskini występują nietoperze oraz ćmy, muchówki, chruściki i inne owady troglokseniczne, a przy otworze - ślimaki.
Historia
Historia eksploracji
Jaskinia została odkryta w sierpniu 1969 r., podczas obozu eksploracyjnego Speleoklubu Częstochowa, przez zespół w składzie: K. Mazik, Z. Krukowski, P. Kopeć i J. Kopeć. Odrzucili oni głazy leżące w niewielkim zagłębieniu terenu. Pod głazami ukazała się studnia, trzeba było też usunąć gruz blokujący drogę do dalszej części jaskini i do studni. Latem 1970 r. przeprowadzili eksplorację końcowego zawaliska, jednak bez rezultatów. Opis i szkic przekroju jaskini sporządził Radziejowski (1972). Dane i uwagi zamieszczone przez Wójcika (1966a,1978c) pod nazwą Jaskinia Wyżnia Litworowa, dotyczą niewątpliwie Jaskini Wielkiej Litworowej.
Historia dokumentacji
Podczas prac nad inwentaryzacją jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ w 1976 r. odszukano otwór. Fotografie otworu i okolicy wykonali I. Luty i T. Ostrowski. W dniu 28 lipca 1978 r. T. Bielska zebrała roślinność około otworową, a w 1980 r. I. Luty zbadała studnię. W dniu 31 lipca 1981 r. I. Luty przy współpracy A. Sadowskiej wykonała pomiary jaskini przy użyciu busoli geologicznej Meridian i taśmy parcianej, a 16 sierpnia 1981 r. pomiary sytuacyjno-wysokościowe położenia otworu przeprowadził zespół pod kierownictwem W. Borowca. W lipcu 1983 r. S. Gabiński i J. Iwanicki (jun.) z SW PTTK rozkuli zacisk w okienku w środkowej części jaskini i odkryli Salkę za Okienkiem, następnie T. Łagowski i C. Sadowski podjęli próbę eksploracji w salce oraz wykonali pomiary uzupełniające. Dane zaktualizowała I. Luty (2009).
Plan opracowała I. Luty.
Bibliografia
Radziejowski, J. 1972 (szkicowy przekrój i opis); Burkacki, M., Kropiwnicka, M 1976 (wzmianka o pracach inwentaryzacyjnych); Borowiec, W. i in. 1977,1978 (dane morfometryczne); Luty, I. 1984 (plan, przekrój, informacja o eksploracji i odkryciu Salki za Okienkiem); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10 000); Jaskinie TPN 1999 (plan, przekrój i opis inwentarzowy); Bielska, T., Mickiewicz, J. 2000 (flora).
Źródła
(brak informacji o źródłach)
Opracowali
Jerzy Grodzicki
Izabella Luty
