Jaskinia Raptawicka

Informacje ogólne

Numer inwentarzowy: T.E-08.03
Inne nazwy: Raptawicka Jama
Gmina: Kościelisko (gm. wiejska); tatrzański; małopolskie
Właściciel terenu: Skarb Państwa
Zarządca: Tatrzański Park Narodowy
Wysokość otworu: 1146 m n.p.m.
Wystawa otworu: SE
Inne otwory: 2 - 1151 m n.p.m., ku SE

Dane morfometryczne

Długość: 150.0 m
Deniwelacja: 15.0 m (+15.0 m )

Współrzędne geograficzne

WGS84: N49.239657, E19.862267
WGS84: N49d 14.3794m, E19d 51.7360m
WGS84: N49d 14m 22.8s, E19d 51m 44.2s
UTM: Easting 417184, Northing 5454721, Zone 34

Lokalizacja otworu

Dolina Kościeliska, na lewym orograficznie zboczu Doliny Kościeliskiej, u podnóża Raptawickiej Turni.

Dokumentacja graficzna

Drogi dojścia

Czarnym szlakiem, odchodzącym razem z czerwonym szlakiem za czwartym ku S mostkiem od Hali Pisanej, idziemy na prawo, aż do otworu. W końcowym fragmencie drogi pokonujemy ubezpieczony łańcuchami, łatwy próg skalny (około 15 m). Dojście i zwiedzanie łatwe.

Opis jaskini

  Główny otwór jest obszerny (ma około 3 m średnicy), skierowany do góry. Ponad nim znajduje się niewielki otwór krótkiego korytarzyka, rozdzielającego się zaraz na dwie studzienki uchodzące w stropie jaskini. Od głównego otworu schodzimy ok. 4-metrowym progiem, ubezpieczonym stałą drabiną, do dużej sali, wysokiej na ok. 10 m. Stąd na prawo, stromo w dół, wiedzie ponad 30-metrowej długości korytarz z wielkimi blokami na dnie, kończący się ślepo. W połowie jego długości, przy wschodniej ścianie odchodzi w dół ciasna szczelina.

   Na lewo od otworu opada korytarz długości około 20 m. W jego zakończeniu zwężającą się odnogą przechodzimy na prawo do ciasnej szczeliny o przebiegu równoległym do wspomnianego korytarza.

  Na wprost od otworu, opadający główny ciąg jaskini doprowadza po kilkunastu metrach do rozszerzenia – rozległej komory. Stąd na lewo biegnie odgałęzienie, które rozdziela się na dwa szczelinowe korytarze, połączone dalej ze sobą (lewy – z ciasną odnogą ku E). Z komory na prawo odchodzi zwężający się korytarz. W dolnym końcu komory znajduje się wejście do korytarzyka prawie zablokowanego po 8 m dużym głazem. Po przeciśnięciu się przez przełaz, dostajemy się do ciągu zakończonego obszerniejszym korytarzem z kapliczką na prawej ścianie. Na zamieszczonym planie nie uwzględniono 14-metrowego ciągu przekopanego w późniejszym okresie, o którym wspomina [Wójcik] (1959c).

    Jaskinia rozwinęła się w wapieniach malmo-neokomu autochtonicznej serii wierchowej. Główna, obszerna jej część ma charakter zawaliskowy. Ściany są spękane, zwietrzałe, dno jest pokryte blokami oberwanymi ze stropu i autochtonicznym gruzem wapiennym . Według Wójcika (1966a) na gruzie można znaleźć allochtoniczne żwiry i głaziki wymyte z korytarzy i kominków w stropie sali. Pod otworem utworzył się z gleby i gruzu stożek nasypowy. Dolna część jaskini (od korytarzyka z ciasnym przełazem) ma odmienny charakter. Ściany są ogładzone, a w stropie widać kociołki wirowe, świadczące o przepływie wody pod ciśnieniem. W namulisku występują otoczaki wapienne, a w końcowej części również piasek i żwir. Wójcik (1966a) podaje, że wśród żwirów występują głaziki gnejsów, piaskowców, wapieni piaszczystych, łupków i in. Materiał klastyczny jest tu wymieszany z kośćmi ssaków plejstoceńskich (m. in. Ursus spelaeus). Próby osadów są przechowywane w Muzeum Ziemi w Warszawie.

   Wilgotność jaskini zależy od warunków atmosferycznych na powierzchni. Światło sięga daleko w głąb. Korytarz końcowy i dalsze części bocznych odnóg są ciemne. Kowalski (1953a) podaje, że zwykle brak przewiewu, jednak 13.06.1948 r. obserwowano przepływ powietrza między otworami, a częścią końcową i szczelinami pod ścianami sali wejściowej. Temperatura zmierzona w dniu 7.02.1951 r. wynosiła w korytarzu końcowym 3°C. Według Rajwy (1971) temperatury we wnętrzu wahają się od 1,4°C do 6,3°C, a roczna amplituda wynosi 4,9°C. Główna część jaskini w zimie wymarza i tworzą się w niej nacieki lodowe. Ciepłe powietrze napływa do wnętrza od kwietnia do listopada, a zimą wypływa z korytarza końcowego. Taka cyrkulacja powietrza oraz rozkład temperatur stanowią podstawę przypuszczenia wyrażonego przez Rajwę (1971), że jaskinia stanowi górny otwór systemu Jaskini Mylnej.

   W jaskini obficie występuje roślinność zielona. Jej badania prowadził Żmuda (1912, 1915), który opisał stąd nowy gatunek mchu Oxyrrhynchium speciosum T. Bielska 20.07.1978 r. zebrała następujące gatunki (mszaki oznaczyła J. Mickiewicz):

kwiatowe – Bellidiastrum micheli Cass., Saxifraga aizoon Jacq., Phyteuma orbiculare L., Pimpinella maior Huds., Primula auricula L., Primula elatior Grufb., Galium anisophyllum Vill., Arabis halleri L., Poa alpina L., Gypsophila repens L., Dinathus praecox W.K., Carduus glaucus Bmq., Delphinium oxysepalum Borb. et Pax, Draba aizoides L., Myosotis alpestris Schm, Helianthemum grandiflorum Lam et D.C., Ranunculus alpestris L., Heliosperma quadridentatum Sch. et Thell., Thymus pulcherrimus Schur., Sempervivum soboliferum Sims.;

paprocie – Cystopteris fragilis Bernh., Cystopteris regia Desv., Asplenium ruta-muraria;

mszaki – Neckera crispa /L./B.eur., Encalypta contorta Lindb., Ctenidium molluscum Mitt., Distichium montanum Hag., Eurhynchium swartzii Hobkirk., Thamnobryum alopecurum /L./B.eur., Barbula convoluta Hedw., Encalypta extinctoria Sw., Bryum capillare L. var. flaccidum Br.eur.

   Faunę reprezentują owady oraz nietoperze. Kowalski (1953a) wymienia zimujące tu gacki (Plecotus auritus L.) i mroczki pozłociste (Eptesicus nilssonii Keyserling), a w innej pracy (Kowalski 1955a) ponadto podaje gatunki owadów: Scoliopteryx libatrix L. i Triphosa dubitata L.

Piksa (1998) wymienia następujące gatunki nietoperzy: Eptesicus nilssonii /Keyserling/, Barbastella barbastellus, Plecotus auritus/L.,  Myotis nattereri; Nowak i in. (2001) – Myotis dasycneme; Piksa i Nowak (2001) – wymieniają jaskinię w opracowaniu o Barbastella barbastellus.

Historia

Historia badań

Namulisko jaskini badał Wójcik (1960a,b, 1966a); uwagi o genezie przedstawili m. in. Zwoliński (1955a, 1961,1993) i Wójcik (1966a). [Baryła] (1966h) podaje, że jaskinia była kartowana w 1965 r. przez Koło Naukowe Geodetów WSR z Krakowa. W 1967 r. zespół speleologów polskich i belgijskich sporządził analizy wody i powietrza (Kobyłecki 1968). Rajwa (1971) w latach 1964-65 badał mikroklimat. W ramach inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ okazy flory zebrała w 1978 r. T. Bielska; wykonano też fotografie otworu i jego okolicy. Kowalski (1953b, 1955a) przeprowadził badania fauny .

Historia eksploracji

Jaskinia była znana już w XIX wieku. Pierwszy jej opis i schematyczny plan przedstawił Pawlikowski (1887). Od czasu wykonania pierwszej ścieżki do Jaskini Mylnej (w 1886 r.), jest często zwiedzana, a drogę do niej opisują wszystkie tatrzańskie przewodniki turystyczne. Badania flory przyotworowej prowadził Żmuda (1915), a jego oznaczenia rewidowali Gyöffry (1924) i Wiśniewski (1935).
W 1938 r. dentysta z Zakopanego usiłując popełnić samobójstwo zamurował się w końcowym korytarzyku; zrezygnował jednak z tego zamiaru i na pamiątkę wmurował w ścianę obraz Matki Boskiej, wykuł napis i pozostawił lichtarz ze świeczką. 5.09.1943 r. S. Zwoliński wraz z E. Winiarskim sporządzili plan jaskini załączony do dokumentacji. Znacznie wcześniej poszerzyli oni ciasny przełaz przy wancie w dolnej części jaskini (Zwoliński 1993). Według [Wójcika] (1959c) 1.12.1957 r. grotołazi z Zakopanego w składzie K. Stecki (jun.), Z. Stecka, E. Korzeniowska, L. Kastory i J. Korbel po przekopaniu namuliska odkryli 14-metrowej długości korytarz, w którym znaleźli kły Ursus spelaeus oraz kości innych ssaków. Opis tego stanowiska podał Wójcik (1958).

Historia dokumentacji

Kowalski (1953a) opublikował plan i opis inwentarzowy datowany na 26.05.1952 r.. Dane zaktualizowała I. Luty (2009).
Plan wg Zwolińskiego 1993, zmieniony.

Bibliografia

Pawlikowski, J. G. 1987 (opis, szkicowy plan); Chmielowski, J. 1907 (opis); Żmuda, A. 1912 (opis nowej odmiany mchu); Żmuda, A. 1915 (opis jaskini i jej flory); Zwolińscy, T. i S. 1923 (opis drogi dojścia i jaskini); Györffy, J. 1924, Wiśniewski, P. 1935 (rewizja oznaczeń Żmudy); Tatrzański Park Narodowy [Mapa w skali 1:20.000] 1938 (lokalizacja); Zwoliński, S. 1951a (wiadomość o umieszczeniu nowej drabiny w otworze); Gradziński, R., Rudnicki, J. 1953 (fot. ); Kowalski, K. 1953a (plan i opis); Kowalski, K. 1953b (nietoperze); Kowalski, K. 1955a (fauna); Zwoliński, S. 1955b (uwagi o genezie); Wójcik, Z. 1958 (opis stanowiska niedźwiedzia jaskiniowego); [Wójcik, Z.] 1959c (informacja o odkryciu nowego korytarza); Wójcik, Z. 1960a,b (osady); Zwoliński, S. 1961 (geneza, historia poznania, 2 fotografie); [Baryła, J.] 1966h (informacja o kartowaniu); Wójcik, Z. 1966a (osady, geneza); Kobyłecki, A. 1967 (o pomiarach jaskini); Kobyłecki, A. 1968 ( o analizach wody i powietrza oraz obserwacjach fauny); Rajwa, A. 1971 (badania mikroklimatu); Kardaś, R. M, 1984f (informacja o wypadku); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie); Gradziński, R. i in. 1985a (dane morfometryczne, lokalizacja); Sałyga-Dąbkowska K. 1988 (informacja o wypadku); Zwoliński, S. 1993 (uwagi o genezie i historii, opis akcji planowania jaskini); Jaskinie TPN 1993 (plan i opis inwentarzowy); Piksa, K.,1998 (nietoperze); Bielska, T., Mickiewicz, J. 2000 (flora); Nowak i in. 2001 (nietoperze); Piksa, K., Nowak, J. 2001 (nietoperze).

Źródła

[Siarzewski, W., Zwolińska, Z.] 1984 (plan Zwolińskiego 1:200); Grodzicki, J. i in. 1999 (zmiany antropogeniczne).

Opracowali

Jerzy Grodzicki
Izabella Luty