Jaskinia Naciekowa

  Od trójkątnego, dolnego otworu opada stromo korytarz, który po 10 m przechodzi w Komorę Wejściową o wysokości 3-4 m i wymiarach 15x8 m. Doprowadzający do niej korytarz został powiększony przez usunięcie blokujących go pierwotnie głazów. Komora Wejściowa poprzez ciasne, niedostępne szczeliny kontaktuje się z leżącym w pobliżu niewielkim schroniskiem (Korytarz do Naciekowej – T.D - 08.04).

  Zaczynający się w najniższym punkcie Komory Wejściowej szeroki, łukowo sklepiony korytarz, prowadzi do wysokiej Trójkątnej Komory. Odchodzi od niej ku wschodowi krótki i niski korytarzyk, kończący się niewielką, zawaliskową salką. Korytarzyk ten jest interesujący ze względu na wyraźne formy korozyjne na ścianach i dwa duże, ponad metrowej średnicy marmity wyżłobione w dnie.

Główny ciąg jaskini od Komory Trójkątnej prowadzi do niskiej lecz szerokiej komory (Salka z Rysą), której nazwa pochodzi od wyraźnego, podłużnego zaklęśnięcia w gruzie pokrywającym dno. Dalej przez niski przełaz przechodzi się do Komory z Wantami, na której dnie leżą bloki kilkumetrowej wielkości. Zarówno w tej, jak i w poprzedniej sali spotyka się liczne fragmenty pokruszonej, bogatej niegdyś polewy naciekowej.

  Od Komory z Wantami ku SW biegnie stumetrowej długości Korytarz Grzybkowy. Jak wynika z pomiarów, zbliża się on ku powierzchni. Uwidacznia się to również na naciekach, które przy końcu korytarza stają się bardziej zwietrzałe. Dno korytarza pokryte jest odpadłymi naciekami, na których wytworzyły się wtórnie niewielkie nacieki grzybkowe. W końcowej części korytarza występują nacieki z mleka wapiennego w postaci draperii. Na samym końcu Korytarza Grzybkowego znajduje się biegnąca w górę, kilkumetrowa ciasna szczelina, łącząca się z korytarzykiem uchodzącym w partiach za otworem południowym.

Równolegle do Korytarza Grzybkowego, w lewej ścianie w dwóch trzecich jego długości, za 2 metrowym progiem, biegnie 30 metrowej długości, ciasny, szczelinowaty korytarzyk z ładnymi naciekami i niewielkim jeziorkiem w dnie.

             Od Komory z Wantami główny ciąg jaskini biegnie ku NE. W rozszerzeniu za ciasnym korytarzykiem ciąg jaskini rozwidla się.

Na lewo znajduje się wejście do Małej Komory. Niewielka ta salka o stromym, wznoszącym się ku NW gliniastym dnie kończy się szczeliną zasypaną gruzem.

Z rozszerzenia w górę po głazach dostajemy się do górnego korytarza, skąd ku północnemu wschodowi prowadzą trzy równoległe, wysokie szczeliny. Ta część jaskini, zwana Szczelińcem, jest bardzo skomplikowana w przebiegu, z licznymi przejściami pomiędzy głazami zaklinowanymi na różnych wysokościach. Dalej wszystkie te szczeliny zwężają się na tyle, że przejście staje się niemożliwe. W przeciwną stronę (ku SW) biegnie szeroki korytarz o ścianach pokrytych grubą pokrywą mleka wapiennego, który pierwotnie dochodził do powierzchni. Obecnie połączenie to jest zasypane rumoszem, a łączność z powierzchnią stanowi ciasny korytarzyk, uchodzący na powierzchnię nieco poniżej Jaskini Krwawego Nosa. Jest to obecnie trzeci, (górny) otwór jaskini.

   Powracamy do głównego ciągu jaskini, który opuściliśmy w rozszerzeniu. Idąc korytarzem na wprost, dochodzimy do rozwidlenia - lewa odnoga kończy się zaraz ciasną niedostępną szczeliną. W prawej, szerszej odnodze, na jej końcu znajduje się przełaz w kształcie litery "z" którym przedostajemy się do podłużnej salki. Mniej więcej w połowie jej wschodniej ściany, pomiędzy leżącymi na dnie wantami znajduje się przejście do partii odkrytych w 1976 r., rozpoczynających się 30 metrowej długości Salą Odkrywców. Jej południowa ściana jest bogato zdobiona utworami naciekowymi, a dno zasłane wielkimi głazami, pomiędzy którymi można zejść około 6 m. Sala Odkrywców wznosi się ku E, a jej wysokość wzrasta z 5 do około 10 m. Dno sali staje się gliniaste, pokryte odpękniętymi polewami naciekowymi. Za Salą Odkrywców ku NE ciągnie się Galeria Naciekowa, z kilkoma głazami zaklinowanymi w jej środku. Galeria doprowadza do niewielkiej salki z kolorowymi naciekami i dalej do Szczeliny Zapieraczkowej, której początkowy, 10 metrowy odcinek pokonuje się zapieraczką około 2-5 m nad dnem. Z końca Szczeliny Zapieraczkowej odbiega w prawo 10 metrowy ślepy korytarzyk, natomiast na wprost rozciąga się przedzielona 3 m progiem Sala Złomisk. W końcu tej sali, po prawej stronie wznosi się 40 metrowej wysokości komin, jego strop stanowi najwyższy punkt jaskini.

  Utrzymując północno-wschodni kierunek, przechodzimy z Sali Złomisk do 20 metrowej długości korytarza, w którym znajdują się trzy ciasne przełazy, rozdzielone rozszerzeniami z licznymi naciekowymi draperiami. Korytarz doprowadza do 15 metrowej wysokości salki w której skręcamy w prawo (ku SW) do ładnie sklepionego, opadającego korytarza kończącego się Salką Biwakową. Z niej przez ciasny przełaz dostajemy się do stromo opadającego korytarza o dnie zasłanym rumoszem skalnym. Korytarz ten poprzez 4 metrowy próg wprowadza do komory zwanej Rozdzielem. Leży ona 26 m poniżej głównego otworu jaskini i stanowi miejsce, w którym jaskinia rozdziela się na kilka ciągów korytarzy.

  Ku zachodowi, powyżej 2 m wysokiego prożka rozciąga się Ciasny Korytarzyk z ładną szatą naciekową, wiodący do nieco niżej leżącej szczeliny z wyczuwalnym przepływem powietrza.

  W kierunku północno-wschodnim odchodzą z Rozdziela dwa ciągi korytarzy. Pierwszy z nich rozpoczyna się kamienistą pochylnią, która po 12 m przechodzi w niewielką studnię (Studnia Białych Komarów), możliwą do pokonania zapieraczką. Po kilku metrach studnia przełamuje się i pod obniżeniem stropu przedostajemy się na pochylnię wyprowadzającą nad 6 m wysokości próg. Po zejściu z progu (przydatna lina) wygodnym korytarzem ku NE po 20 m dochodzimy do raptownego zwężenia. Ciasną, rozkopaną w kilku miejscach szczeliną możemy przedostać się jeszcze kilkanaście metrów, do miejsca, gdzie zawalisko blokuje dalszą drogę.

Drugi ciąg rozpoczyna się powyżej 2 m prożka, na który wspinamy się (łatwo) wprost z początku pochylni opadającej do Studni Białych Komarów. Po 25 m od Rozdziela korytarz obniża się na odcinku kilku metrów, jego dno pokrywa gliniaste namulisko wypiętrzone pośrodku w formie wału biegnącego w osi korytarza. Kilka metrów dalej korytarz doprowadza do Rotundy - dawnego syfonu, z dobrze widocznymi na ścianach dawnymi poziomami stagnującej wody. Wspinamy się jej NE ścianą, tworzącą 10 m wysokości próg (przydatna lina) do korytarza, który gwałtownie skręca ku południowi i za kolejnym, 5 m wysokim prożkiem przechodzi po około 10 metrach w ciasną, niedostępną szczelinę.

  Na przedłużeniu pochylni, po minięciu Rozdziela wkraczamy do Białego Korytarza, którego łukowato sklepione ściany pokrywa mleko wapienne. Skręca on ku S i przyjmuje kształt szczeliny o wysokości 8 metrów. Około 30 m od Rozdziela dno szczeliny zamyka rumosz skalny, a dalsza droga wiedzie w górę (po tzw. Gzymsie) do okna leżącego 8 metrów wyżej. Z okna prowadzi ku południowi korytarzyk, który doprowadza do obszernego korytarza około 7 metrów nad jego dnem. Wygodniej można dotrzeć do tego miejsca skręcając po przejściu Gzymsu na lewo (ku wschodowi), do ciasnego, opadającego korytarzyka. Doprowadza on do wysokiej szczeliny, biegnącej w prawo do wspomnianego wcześniej obszernego korytarza.

Na jego początku w lewo w dół wiedzie przez 4 metrowy próg korytarz skręcający na północ. Jego ściany pokrywa mleko wapienne. Korytarz kończy się pionową szczeliną, którą można zejść w dół jeszcze kilka metrów.

  Główny ciąg jaskini prowadzi wygodnym korytarzem ku SW, następnie skręca ku S do Salki z Kolumną. Z salki w kierunku północno-wschodnim opada poprzez 2 metrowy prożek korytarz zasłany kamieniami, przechodzący następnie w pochylnię (Studnia pod Kolumną) doprowadzającą do poziomego, kilkumetrowego korytarza, kończącego się bardzo ciasną szczeliną z wyczuwalnym przepływem powietrza.

  Z Sali pod Kolumną można przejść ku SW dwoma równoległymi korytarzami (lewy, wschodni, jest wygodniejszy) do Sali z Zameczkami, jednej z najładniejszych w całej jaskini. Na równym, namuliskowym dnie pod północną ścianą znajdują się bardzo oryginalne utwory naciekowe: stalaktyty i draperie, a pod nimi śnieżnobiała polewa naciekowa ze sterczącymi, kopulastymi stalagmitami (Zameczki).

W południowo-wschodnim krańcu Sali z Zameczkami możemy przedostać się przez niski przełaz do korytarza skręcającego ku E i stromo wznoszącego się ku NE. Po kilku metrach stajemy nad Studnią pod Lalką (przydatna lina). Po 6 m studnia przechodzi w stromo opadający, ładnie myty korytarz, po 20 metrach całkowicie zamulony.

  Z Sali z Zameczkami główny ciąg jaskini prowadzi w kierunku południowo-zachodnim obszernym, wznoszącym się korytarzem, który wkrótce skręca w prawo i doprowadza do rozgałęzienia (Widły). Dalej główny ciąg kontynuuje się w prawo (ku NE) w postaci wysokiego korytarza, wznoszącego się stromo na odcinku około 20 m. Doprowadza on pod 6 metrowej wysokości I Próg Naciekowy, który pokonuje się wspinaczką (V) jego środkiem (w połowie progu spit do asekuracji). Nad progiem szeroki i ładnie zdobiony naciekami korytarz skręca w lewo i doprowadza do Kaplicy, skąd dalej ku NE biegnie w górę wysoki korytarz doprowadzający pod II Próg Naciekowy. Dno korytarza pokrywają różnej wielkości głazy, a ściany wyścieła białe mleko wapienne. Z Kaplicy na północ odchodzi także 30 metrowej długości korytarz, kończący się 10 m wysokości, ślepym kominem.

  II Próg Naciekowy, o wysokości 11 m i trudnościach V (w dwóch trzecich progu po prawej stronie dwa spity do asekuracji) wyprowadza na idącą w górę, stromą i śliską pochylnię o długości 10 m. Z nad pochylni idziemy na wprost wygodnym, lekko opadającym korytarzem, pozostawiając z lewej krótki korytarz, łączący się ponownie po kilku metrach z głównym ciągiem. Po około 10 metrach stajemy nad 2 metrowym prożkiem, którym schodzimy (łatwo) do Sali z Jeziorkiem. Zachodnią jej ścianę pokrywają polewy naciekowe, zaś na dnie stoi kilka dużych stalagmitów.

             Z Sali z Jeziorkiem obszernym korytarzem przechodzimy do Sali Kapucynów, pośrodku której na dużym, pokrytym polewą kalcytową bloku skalnym wyrasta grupa stalagmitów.

             Z Sali Kapucynów dalsza droga prowadzi w prawo korytarzem, który po 10 metrach dochodzi do prostopadłego korytarza rozwiniętego na wysokiej, pionowej szczelinie. Po kilkunastu metrach w lewo korytarz przechodzi w Skośną Salę, rozbudowaną na dwóch pionowych pęknięciach. Wysokość jej stropu sięga 10 metrów, dno opada prawie pionowo, tworząc formację w rodzaju studni, z dna której poprzez utworzone z zaklinowanych want prożki schodzi stromy korytarz, łączący się dalej z głównym ciągiem.

   Do głównego korytarza dostajemy się wprost ze Skośnej Sali, schodząc nieco w dół piarżystą półką i skręcając w kierunku północnym. W tym też kierunku rozwija się wysoki, szczelinowy korytarz, który opada stromo w dół i po około 25 metrach doprowadza do błotnistego syfonu. Przechodząc przez syfon (ciasno) wchodzimy do Błotnej Salki, z której przez ciasny korytarzyk idący do góry wychodzimy nad szczelinową studnię o głębokości 6 metrów, a z niej do małej salki, kończącej ten ciąg jaskini.

   Wracamy do Wideł. Stąd na południe korytarz prowadzi do Strzelistej Salki. Z niej na wprost w górę biegnie kilkunastometrowa, śliska pochylnia ślepo zakończona. W przeciwnym kierunku otwiera się szczelinowy korytarz, do którego schodzimy około 3 metrów w dół. Na jego dnie znajduje się Syfon Niezapominajka -tu wiosną i latem korytarz bywa wypełniony wodą do wysokości 2,5 m; podczas długotrwałych mrozów korytarz osusza się całkowicie, umożliwiając suche przejście. Syfon można jednak obejść przez zacisk zwany Dusicielem, do którego dociera się ciasnym korytarzykiem ze Strzelistej Salki. Przechodząc ponad syfonem możemy przedostać się do systemu wznoszących się korytarzyków, których ściany obficie pokrywa mleko wapienne (Mleczarnia).

   Wracamy do syfonu. Po jego przejściu stajemy w wygodnym, lekko wznoszącym się korytarzu, biegnącym ku zachodowi. Stanowi on drugie ramię syfonu, z widocznymi na ścianach dawnymi poziomami wody. Po około 20 metrach korytarz skręca w lewo i kontynuuje się w postaci wąskiej i wysokiej szczeliny. Na tym odcinku dno pokrywa namulisko. Dalej, przez niski przełaz i kalcytową płytę (Blacha) przedostajemy się do niewielkiej salki. Z niej poprzez metrowy prożek wchodzimy do korytarza, który teraz na odcinku 15 metrów biegnie na południe, po czym urywa się 2,5 metrowym progiem do wygodnego korytarza. Spod progu - ku południowi - korytarz przechodzi w bardzo ciasną szczelinę, kończącą się ślepo po kilkunastu metrach. Ku północ korytarz kontynuuje się i rozwija się w niewielką salkę (Bacówka), za którą bezpośrednio znajduje się Salka z Niedźwiedziem, w której (po odkryciu) znaleziony został kompletny szkielet niedźwiedzia brunatnego.

   Z Salki z Niedźwiedziem na południowy zachód odchodzi kilka szczelinowych korytarzyków o różnej długości, zakończonych ślepo, natomiast w przeciwnym kierunku biegnie w górę korytarz, który po 10 metrach rozdziela się na dwie odnogi.

Lewa jest niskim i wąskim korytarzykiem, który po 15 metrach doprowadza do odgruzowanego, południowego otworu jaskini.

Prawy korytarz, o dnie pokrytym częściowo wyschniętym namuliskiem, po 10 metrach skręca na zachód i stając się coraz węższym, przechodzi w 3 metrową, ciasną rurę wypełnioną błotem. Jej koniec łączy się ze szczeliną odchodzącą z końca Korytarza Grzybkowego.

  Jaskinia powstała na tektonicznych szczelinach w obrębie wapieni malmo-neokomu jednostki Organów (seria wierchowa, płaszczowina Czerwonych Wierchów). W jaskini liczne są ślady wód przepływających pod ciśnieniem w postaci występujących na ścianach form korozyjno-erozyjnych oraz marmitów spotykanych w dnie korytarzy. Wójcik (1960a,b, 1966b, 1968), podobnie jak Rudnicki (1967) przypisują jaskini genezę przepływową - stanowić miała ona w trzeciorzędzie podziemny przepływ Potoku Kościeliskiego. Według Wójcika należy do VII piętra jaskiń tatrzańskich. Namuliska były badane przez Wójcika (1960a,b, 1966a) - obok materiału piaszczysto-żwirowego o charakterze allochtonicznym, licznie występują w jaskini namuliska autochtoniczne (ilaste oraz zawaliska, pokruszone nacieki i rumosz wapienny), w których spotyka się kości. Szata naciekowa jest bardzo bogata i różnorodna, obejmuje nacieki kalcytowe i z mleka wapiennego.

  Woda nie występuje w większych ilościach, tylko miejscami tworzy kałuże i niewielkie jeziorka oraz spływa po dnie na niewielkich odcinkach. Jedynym dużym zbiornikiem wody jest okresowy Syfon Niezapominajka. W wielu miejscach występuje deszcz podziemny, nasilający się w okresach dżdżystych. Przewiew zmienny, odczuwa się w większości korytarzy jaskini.

  Światło obejmuje jedynie najbliższe okolice otworów. W rejonie południowego otworu został znaleziony kompletny szkielet niedźwiedzia brunatnego (przechowywany w Muzeum TPN). Ze znalezionych kości nietoperzy Wołoszyn (1970) oznaczył Myotis myotisi Myotis mystacinus,odnotowując także wątpliwe szczątki kuny. W latach późniejszych stwierdzono występowanie następujących gatunków nietoperzy: Myotis daubentonii, Plecotus auritus (Kepel 1995), Myotis mystacinus, Eptesicus nilssonii (Postawa i In. 1994,Myotis nattereri (Piksa 1998), Myotis emarginatus (Nowak (2000) – pierwsze stwierdzenie występowania w Tatrach.

 W jaskini występują owady. W trakcie inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNOZ Elżbieta Sobiepanek-Krzyżanowska zebrała 8 lipca 1978 r. następujące gatunki:

Diptera: Mycetophila ruficollis (skrzydła), Politophyla cinerea, Helomyza captiosa, Helomyza modesta, Copromyza mitiga, Eccoptomera obscura, Scoliocentra caesia;

             W ramach inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ Teresa Bielska w dniu 6 sierpnia 1979 r. zebrała i oznaczyła roślinność przyotworową (oznaczenia mszaków wykonała J. Mickiewicz). Dla otworu dolnego oznaczono:

Kwiatowe: Chrysosplenium alternifolium L., Heliosperma quadridentatum Sch. et Thell., Anthriscus nitidaGarcke, Geranium robertianum L., Arabis arenosa Scop., Adoxa moschatellina L., Oxalis acetosella L., Luzula nemorosa E. Mey.

Paprotniki: Cystopteris fragilis Bernh.

Mszaki: Ctenidium molluscum Mitt., Campylium stellanum Lange et C.E.O. Jens., Mnium punctatum Hedw., Drepanocladus uncinatus/Hedw./ Warnst., Mnium cuspidatum Leys., Eurynchium zetterstedtii Stormer, Brachythecium velutinum Br. eur., Plagiochila asplenioides /L./ Dum., Bryum capillare L. var.faccidum (Brid) Bruch et Schimp.

             W górnym otworze stwierdzono występowanie:

Kwiatowe: Geranium robertianum L., Chrysosplenium alternifolium L., Adoxa moschatellina L., Urtica dioica L.

Paprotniki: Cystopteris fragilis Bernh.

Mszaki: Polytrichum alpinum Hedw., Mnium orthorrynchum auct.

Badania namulisk dawniej znanych partii jaskini prowadził Z. Wójcik (próby okazów znajdują się w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie), szczątków kostnych nietoperzy B. W. Wołoszyn, fauny – E. Krzyżanowska-Sobiepanek, a flory przyotworowej T. Bielska.

Rejon dolnego otworu był penetrowany w połowie maja 1934 r. przez S. Zwolińskiego i J. Zahorskiego, stwierdzili jednak tylko istnienie prowadzącego skośnie w dół korytarza, całkowicie dalej zasypanego (Zwoliński 1993). Miejsce to było rozkopywane później przez grotołazów zakopiańskich, jednak bez rezultatów. 13 września 1959 roku, po wcześniejszym odgruzowaniu ciasnej szczeliny, jaskinia została odkryta przez Jerzego Bieniaszewskiego, Hannę Sobol i Jana Rudnickiego ze Speleoklubu Warszawskiego. Odkryto wówczas około 400 metrów korytarzy o deniwelacji około 24 m (+10,7, -13,4) i odkopano od środka jaskini dolny otwór, wcześniej rozkopywany z powierzchni przez Zakopiańczyków. Wówczas też Rudnicki sporządził plan i opis jaskini (Rudnicki, 1959). Poznane wtedy partie jaskini sięgały do końca Korytarza Grzybkowego oraz do przełazu za Zetką, wiodącego do Sali Odkrywców. Dalsze odkrycia zostały dokonane w grudniu 1976 r. przez grotołazów zakopiańskich. 1 grudnia Paweł Jędrzejczak i Andrzej Renes docierają do Szczeliny Zapieraczkowej, osiągając w towarzystwie Tomasza Świdra w dniu 10 grudnia I Zacisk i 12 grudnia II Zacisk. Został on pokonany 15 grudnia przez Jędrzejczaka i Świdra, którzy w kolejnych akcjach rozkuwają III Zacisk i docierają do Wideł 7 stycznia 1977 r. W kolejnych akcjach wraz z Renesem poznają Syfon Niezapominajka, Mleczarnię i Naciekowe Progi do błotnistego syfonu za Skośną Salką. 27 września 1977 r. Roman Kubin i Jacek Parczewski pokonują 40 metrowy komin, osiągając najwyższy punkt jaskini. 20 lutego 1978 P. Czarniak i T. Świder przechodzą zawalisko na dnie Studni Białych Komarów i odkrywają leżący za nim korytarz, a 23 marca tego roku Kubin i Parczewski przekopują błotnisty syfon w partiach za II Progiem Naciekowym, odkrywając około 30 m leżących za nim korytarzy. 14 stycznia 1979 Jędrzejczak, Świder i Andrzej Tylka przeszli Niezapominajkę i odkryli około 160 m nowych korytarzy, a P. Bednarz i Czarniak wspięli się do okna w Widłach, eksplorując około 15 m ślepo kończącego się korytarza.. Zamknięciem tego etapu eksploracji było przekopanie południowego otworu łączącego partie za Niezapominajką z powierzchnią (Stefan Januszkowski i Tylka 3/4 marca 1979) i kilkumetrowego korytarzyka pomiędzy tymi partiami a Korytarzem Grzybkowym (Krzysztof Dudziński, M. Kozłowski i S. Michalik 20 kwietnia 1985 r.).
W opublikowanym zestawieniu całości dokumentacji Jaskini Naciekowej po odkryciach zakopiańskich (Dudziński 1985) podane zostały inne niż w niniejszym opisie rozmiary: długość ok. 1500 m i deniwelacja 103 m (+40, -63). Na podstawie pomiarów przeprowadzonych w 1986 r. W. Szymanowski skorygował deniwelację na 95 m i długość na 1204 m, co po uwzględnieniu kilkumetrowego przekopu, łączącego rejon otworu południowego ze starymi ciągami jaskini dało ok. 1210 m długości wszystkich korytarzy. Takie parametry systemu zostały przyjęte we wszystkich późniejszych publikacjach. Pewne wątpliwości może nasuwać fakt, że rezultaty pomiarów W. Szymanowskiego nie zostały nigdzie opublikowane i wobec niemożności porównania obu dokumentacji sprawy nie można uznać za ostatecznie rozstrzygniętą.

Plan i opis partii poznanych w 1959 r. opublikował J. Rudnicki, a zestawienie całości dokumentacji K. Dudziński. Powyższy opis jest uzupełnioną wersją publikacji Dudzińskiego (1985). Pomiary jaskini prowadzili także Ch. Parma i W. Szymanowski (1986). Zaktualizowali K. Dudziński i R.M. Kardaś (2009 r.).
Plan opracował K. Dudziński na podstawie pomiarów Rudnickiego (1959) i Ch. Parmy (1977-79).
Opracowali Krzysztof Dudziński i Rafał M. Kardaś.

Rudnicki, J. 1959 (plan, opis); Wójcik, Z. 1960a,b (osady); Wójcik, Z. 1961 (lokalizacja na mapie, plan, opis, nacieki); Wołoszyn, B. W. 1964 (subfosylna fauna); Wójcik, Z. 1966a (osady, geneza, wiek); Rudnicki, J. 1967 (geneza, wiek); Wołoszyn, B. W. 1970 (subfosylna fauna); Dudziński, K. 1981 (informacje o odkryciach); Parczewski, J. 1984 (informacje o odkryciach); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie); Dudziński, K. 1985 (plan opis, historia eksploracji); Gradziński, R. i in. 1985a (dane morfometryczne, lokalizacja na mapie); Zwoliński, S. 1993 (informacja o zasypanym korytarzu - późniejszym dolnym otworze jaskini); Jaskinie TPN 1993b (plan i opis inwentarzowy); Postawa T. i in. 1994 (Myotris mystacinus, Eptesicus nilsonii); Kepel A. 1995 (Myotis daubentonii, Plecotus auritus, Eptesicus nilsonii); Piksa K. 1998 (wymienia nietoperze z prac poprzedników oraz Myotis naterreri); Bielska, T., Mickiewicz, J. 2000 (flora); Nowak J. 2000 (Myotis emarginatus – pierwsze stwierdzenie występowania w Polsce i Tatrach); Kicińska, D. 2005 (uwagi o genezie i osadach);.Gradziński, M. i in. 2009 (uwagi o genezie).

Sobiepanek-Krzyżanowska, E. 1974 (fauna).

Jerzy Grodzicki

Krzysztof Dudziński | Rafał M. Kardaś