Jaskinia Goryczkowa

Informacje ogólne

Numer inwentarzowy: T.D-16.01
Inne nazwy: w Kasprowej I
Gmina: Zakopane (gm. miejska); tatrzański; małopolskie
Właściciel terenu: Skarb Państwa
Zarządca: Tatrzański Park Narodowy
Wysokość otworu: 1263 m n.p.m.
Wystawa otworu: W

Dane morfometryczne

Długość: 351.0 m
Deniwelacja: 23.1 m (+3.0 m , -20.1m)

Współrzędne geograficzne

WGS84: N49.251113, E19.972660
WGS84: N49d 15.0668m, E19d 58.3596m
WGS84: N49d 15m 04.0s, E19d 58m 21.6s
UTM: Easting 425237, Northing 5455879, Zone 34

Lokalizacja otworu

Na prawym orograficznie zboczu Doliny Goryczkowej, u podnóża skał Myślenickich Turni.

Dokumentacja graficzna

Drogi dojścia

Dojście do otworu jaskini prowadzi najpierw ścieżką turystyczną prowadzącą na Kasprowy Wierch. Następnie dochodzimy do miejsca, w którym Potok Goryczkowy wpływa do Potoku Bystrego. 300 m za tym punktem odchodzi od szlaku turystycznego w prawo ścieżka prowadząca do Wywierzyska Goryczkowego. Idziemy tą ścieżką około 600 m I w okolicach drugiej polanki skręcamy ostro w prawo w kierunku podnóży Myślenickich Turni. Otwór znajduje się u podnóża skałki najdalej wysuniętej na W. Dojście bez trudności.

Opis jaskini

     Jaskinia Goryczkowa posiada tylko jeden otwór o owalnym kształcie (1,4x0,8 m). Początkowe partie stanowi zygzakowaty korytarz o długości około 15 m. Średnia wysokość I szerokość tego korytarza wynosi 2 m. Na tym odcinku korytarza głównego odchodzą w lewo cztery odgałęzienia (trzy na poziomie dna oraz czwarte położone wyżej), natomiast w prawo – trzy. Jeszcze przed otworem odchodzi w lewo korytarzyk, nie zaznaczony na planie, który dochodzi do pierwszego odgałęzienia w lewo po około 6 metrach. Jedno z odgałęzień, znajdujących się na końcu zygzakowatego korytarza wstępnego, wznosi się ku górze i przechodzi w kręty I ciasny 8-metrowy korytarzyk.

     W ciągu głównym na ścianach, spągu I stropie występują zagłębienia wirowe, które wskazują na dwa przeciwne kierunki przepływu wody (pierwszy do otworu, drugi w głąb jaskini). Przepływ wody w kierunku otworu przypuszczalnie dokumentuje starszy etap w rozwoju jaskini, kiedy odwadniała ona południowo-wschodnie zbocze Doliny Bystrej. Kierunek odwrotny spowodowany był najprawdopodobniej przepływem wód lodowcowych w okresie ocieplenia, które wykorzystywały istniejącą już jaskinię. Pozostałe dwa odgałęzienia prowadzą do dolnych partii jaskini. Pierwsze, w prawo, biegnie stromym kominkiem dochodzącym do małej platformy znajdującej się nad dolną komorą. Z platformy, dalej w dół prowadzi kręty korytarzyk dochodzący do niewielkiej sali (z lustrem tektonicznym). Od korytarza odchodzi w prawo 1,5 m korytarzyk, skręcający w lewo, a następnie stromo w górę 2 m kominkiem. Kominek przechodzi w poziomy, niski, 8 m korytarz, urywający się 5-metrowym progiem opadającym do sali z lustrem tektonicznym. Przed progiem w prawo odchodzi ciasny, kilkunastometrowy korytarzyk. Drugie odgałęzienie odchodzące od górnych partii jaskini opada początkowo w dół pochylnią, która następnie przechodzi w pionową studnię. Od dna studni korytarz główny prowadzi do sali z lustrem tektonicznym. Na ścianach I stropie tego korytarza występują zagłębienia wirowe. W lewo od dna studni opada w dół korytarzyk zakończony syfonem.

    Od sali z lustrem tektonicznym w kierunku południowym biegnie wąski korytarz dochodzący do dolnej komory. Od dna korytarza odchodzi wąskie przejście, cofające się ku północy, prowadzące do małej salki (nie zaznaczona na planie). Od dolnej komory w górę prowadzi kilkunastometrowy komin, w 2/3 którego znajduje się opisywana już platforma, natomiast w kierunku SW korytarze doprowadzają do komory końcowej. W południowej części komory końcowej występują zagłębienia wirowe, które wskazują na dawne przepływy wody w dół szczelinami niedostępnymi dla człowieka.

      Od sali z lustrem tektonicznym w kierunku NE, około 2 metry w lewo po dojściu do tej sali z dna studni, odchodzi korytarz, początkowo biegnący równolegle do odcinka pomiędzy studnią a salą z lustrem tektonicznym. Kowalski (1953a) sugerował łączność tego korytarza z syfonem, znajdującym się w bocznym korytarzu odchodzącym na lewo od studni. W grudniu 2001 niski stan wody w jaskini umożliwił sprawdzenie tej sugestii i okazało się, że nie istnieje łączność pomiędzy wspomnianymi korytarzami. W przypadku bardzo niskiego stanu jeziorka można go przejść i wymytą rurą o przekroju około 1x1 m dojść do rozwidlenia. W kierunku zachodnim charakter korytarza się nie zmienia i po około 8 m kończy się przekopem, natomiast w górę około 5 metrów biegnie komin. Na poziomie 3 metrów komin przecina poziomy korytarzyk o średnicy około 1m. Wszystkie te partie mają charakter freatyczny. Ściany pokryte są zagłębieniami wirowymi, które wskazują na dawny kierunek przepływu ku otworowi.

      Jaskinia powstała w wapieniach malmu (seria wierchowa, fałd Giewontu - Rabowski, 1959), natomiast Wójcik (1966a) podaje, że w wapieniach triasu. Jaskinia tworzy system gąbczastych korytarzy, jedynie wschodnia część jest zawaliskowa (Wójcik, Zwoliński, 1959). Przesunięcia wg tych autorów powstały prostopadle do zboczy dolin preglacjalnych lub staroplejstoceńskich, aktualnie mają one przebieg równoległy do dna doliny, zaś zawaliska, które w wyniku ich powstały spowodowały przesunięcie dolnej komory na północ o około 2 m. Jednocześnie sala ta w całości została zrzucona w dół o 4-5 m. Z bardzo wyraźnym przesunięciem wzdłuż płaszczyzny ukośnej tnącej korytarz jaskini spotykamy się w sali z lustrem tektonicznym (w materiałach archiwalnych miejsce to określone jako “pod progiem z drabinką”). W tym miejscu korytarz jest przecięty płaszczyzną, która tnie korytarz na wysokości około 1,2 m. płaszczyzną o biegu około 90° i upadzie około 20°N. Przesunięcie nastąpiło wzdłuż płaszczyzny pęknięcia i wynosi około 5 cm. Tam, gdzie korytarz pokryty był polewą naciekową, uległa ona przy tym pęknięciu i zniszczeniu.

     Spąg korytarzy w Jaskini Goryczkowej pokryty jest osadami żwirowo-piaszczystymi o pochodzeniu allochtonicznym oraz autochtonicznym gruzem wapiennym i gliną. W końcowej komorze znajdują się bloki granitognejsów - Wójcik (1959b) podaje, że zostały one przyniesione przez odkrywców (?) oraz, że przy otworze występuje próchnica. Wyniki swoich badań Wójcik przedstawił w pracach (1960b, 1961, 1966a, 1968) przypisując jaskinię do II z wyróżnianych przez siebie poziomów jaskiń tatrzańskich oraz wiązał jej ewolucję z kolejnymi zlodowaceniami. Wójcik i Zwoliński (1959) badali w jaskini młode przesunięcia tektoniczne. Interpretację pochodzenia zawaliska w końcowej komorze oraz pomiary upadów warstw w jaskini w celu ustalenia budowy geologicznej Myślenickich Turnii wykonał M. Lipiec (1990), co potwierdziła w swoich badaniach również Kicińska (1996). W roku 1991 H. Hercman określiła wiek krystalizacji najstarszych nacieków na 165+9 tys.lat. W latach 1993-95 Kicińska (1996) przeprowadziła szereg badań sedymentologicznych oraz analizę zagłębień wirowych.

     W 1889 roku Pauli w pobliżu otworu trafił na kości kozicy i szczękę niedźwiedzia jaskiniowego. Kowalski (1953) wzmiankuje o znalezieniu przez niego zęba trzonowego niedźwiedzia jaskiniowego

     Jaskinia jest dość wilgotna. W dolnych partiach występują dwa jeziorka, jedno przy wysokich stanach wód pełni rolę syfonu.

     Roślinność zielona za otworem jest uboga.

     W głębi zimują nietoperze: nocki duże (Myotis myotis), nocki wąsatki (Myotis mystacinus), nocki Brandta (Myotis brandtii) i gacki wielkouche (Plecotus auritus).

Historia

Historia badań

W latach 1910-11 obserwacje geologiczne w jaskini i okolicy prowadził Kuźniar, zebrane przez niego materiały nie zostały opublikowane. Następnie w latach 1920-1939 badania geologiczne prowadził F. Rabowski (1959). Szczegółowe badania geologiczne prowadził Wójcik (1959, 1960b, 1966a, 1968), a w 1959 wraz z Zwolińskim (1959) zbadali w jaskini młode przesunięcia tektoniczne. Pochodzenie zawaliska w końcowej komorze analizowali Lipiec (1991) i Kicińska (1986). Ponadto Lipiec (1991) zajmował się kartowaniem geologicznym Myślenickich Turni, uzupełniając je danymi z jaskini. W roku 1991 H. Hercman określiła wiek krystalizacji najstarszych nacieków na 165+9 tys.lat. Kicińska (1996) przeprowadziła szereg badań sedymentologicznych oraz analizę zagłębień wirowych. Podobne obserwacje w latach 2006-2008 prowadził G. Marchwiński.

Historia eksploracji

Wstępne części jaskini były znane od dawna. W roku 1881 r zwiedził ją Ossowski nazywając grota w “Kasprowej I”. Wzmiankuje o niej później Pawlikowski (1887). Obaj autorzy wspominają tylko o idącym w dół, krętym korytarzu. Bliżej zainteresował się jaskinią Pauli, leśniczy z Zakopanego, który korzystając z zasiłku Towarzystwa Tatrzańskiego rozszerzył ciasne przejście i zwiedził cała grotę. Po raz pierwszy plan i opis jaskini sporządził Kowalski (1953a). Według informacji ustnej K. Dudzińskiego w latach 1975-76 grotołazi zakopiańscy prowadzili eksplorację w dolnej sali zawaliskowej oraz w okolicach komina z jeziorkiem (czy raczej błotnym syfonem). W dnie sali zawaliskowej kopano w namulisko, natomiast do komina w stropie sali wspinano się przy pomocy masztu. Długość odkrytych ciągów oszacowano na około 30 m., brak jednak dokumentacji tych odkryć ani wzmianek o nich.

Historia dokumentacji

Plan i opis jaskini opublikował w 1953 r K.Kowalski (Kowalski 1953a). Pomiary jaskini wykonali w 1995 r. J. Jasiewicz, D. Kicińska, R. Matuszczak i W. Roliński oraz D. Kicińska i R. Matuszczak w 2000 r. Dane zaktualizowała D. Kicińska (2009 r.).
Plan opracował R. Matuszczak.

Bibliografia

Ossowski, G. 1882a (pierwsza wzmianka o “Jaskini w Kasprowej I”); Ossowski, G. 1882b (ditto); Ossowski, G. 1882c (ditto); Pawlikowski, J.G. 1887 (wzmianka); Markiewicz, W. 1889 (autor przedstawia odkrycie groty przez Pauliego i opisuje własną wycieczkę do niej); Pauli, E. 1891 (opis jaskini); Świerz, L. 1894 (o zasiłku TT na badania Pauliego); Rehman, A. 1895 (wzmianka o odkryciu w roku 1889); Chmielowski, J. 1907 (droga i opis); Kuźniar, E. 1911 (wiadomość o przeprowadzeniu badań geologicznych ); Świerz, M. 1912 (wzmianka); Świerz, M. 1919 (droga i opis); Świerz, M. 1921 (ditto); Zwolińscy, T. i S. 1922 (wzmianka); Świerz, M. 1923 (droga i opis); Zwolińscy, T. i S. 1925 (ditto); Zwolińscy, T. i S. 1927 (ditto); Nasze Tatry, 1931 (wymienia); Fleszarowa-Danysz, R. 1933 (ditto); Wrzosek, A. 1933 (uwagi geologiczne o jaskini); Szokalski, J. 1934 (mylny opis drogi i jaskini); Zwoliński, T. 1937 (droga i opis); Zwoliński, T. 1946 (droga i opis); Zwoliński, T. 1948 (dtto); Kowalski, K. 1951a (wzmianka); Kowalski, K. 1953a (plan i opis); Kowalski, K. 1953c (oznaczenia nietoperzy); Kowalski, K. 1955a (fauna, niektóre dane morfometryczne); Zwoliński, S. 1955b (wzmianka); Normy klasyfikacyjne i wykaz punktacji dróg jaskiniowych, 1956 (ocena trudności); Zwoliński, S. 1958 (opis); Rabowski, F. 1959 (badania geologiczne, szkic otworu); Wójcik, Z., Zwoliński, S. 1959 (młode przesunięcia tektoniczne); Wójcik, Z. 1959b (ogólny opis morfologiczny); Wójcik, Z. 1960b (osady); Zwoliński, S. 1961 (wzmianki dotyczące historii); Wójcik, Z. 1961b (wzmianka o konkrecjach cementacyjnych); Zwoliński, S. 1968 (wzmianki); Wójcik, Z. 1968 (uwagi o wieku jaskini i jej związku ze zlodowaceniami); Kozik, A. 1972 (wymienia, podaje długość); Tatry Polskie 1976 (lokalizacja na mapie 1:10000); Borowiec, W. i in. 1977, 1978 (dane morfometryczne); Wójcik, Z. 1978d (wzmianka); Parma, Ch., Rajwa, A. 1978 (wzmianka dotycząca historii); Wójcik, Z. 1979 (uwagi o związku z przebiegiem zlodowaceń); TATRY POLSKIE 1984 (lokalizacja na mapie 1:10.000); Hercman, H. 1991 (określa wiek nacieków); Zwoliński, S. 1993 (informacje o jaskini); Głazek J., Grodzicki, J. 1996 (wzmiankują); Piksa K. 1998 (nietoperze); Jaskinie TPN 202b (plan i opis inwentarzowy.

Źródła

Kardaś, R., Kropiwnicka M., Luty I. 1983 (plan i opis inwentarzowy); Kicińska, D. 1996 (analiza zagłębień wirowych, kierunki paleoprzepływów, badania sedymentologiczne); Lipiec, M. 1990 (obserwacje geologiczne).

Opracowali

Jerzy Grodzicki
Izabella Luty | Ditta Kicińska