Jaskinia w Sztolni Teresa na Miedziance

Informacje ogólne

Numer inwentarzowy: G-2.28
Gmina: Chęciny (gmina miejsko-wiejska); kielecki; świętokrzyskie
Właściciel terenu: Skarb Państwa
Zarządca: rezerwat przyrody "Góra Miedzianka"
Wysokość otworu: 282 m n.p.m.
Wystawa otworu: ku górze

Dane morfometryczne

Długość: 270.0 m
Deniwelacja: 16.0 m (+16.0 m )

Współrzędne geograficzne

WGS84: N50.844722, E20.362778
WGS84: N50d 50.6833m, E20d 21.7667m
WGS84: N50d 50m 41.0s, E20d 21m 46.0s
UTM: Easting 455137, Northing 5632751, Zone 34

Lokalizacja otworu

Miedzianka. Otwór obiektu znajduje się na dnie nieczynnego, południowego kamieniołomu wapieni zlokalizowanego u wschodniego podnóża wzniesienia Miedzianka.

Dokumentacja graficzna

Drogi dojścia

Ze wsi Miedzianka idziemy bitą drogą omijającą od wschodu wzgórze w kierunku metalowej wieży szybowej dawnej kopalni rud miedzi (na północ, później na zachód). Na wysokości wzgórza przy skręcie drogi ku północy kontynuujemy marsz w kierunku zachodnim drogą polną. Na jej rozwidleniu wybieramy zarastającą roślinnością, ale wyraźną jeszcze drogę wchodzącą do sztucznego wąwozu, który przechodzi w kamieniołom. Dojście do otworu bez trudności. Zwiedzanie obiektu uciążliwe - miejscami ciasne korytarze, w szybikach potrzebna lina.

Opis jaskini

Długość naturalnej części obiektu (jaskini)wynosi 270 m; całego zespołu pustek: 523 m
Deniwelacja naturalnej części obiektu: 16 m; całego zespołu pustek: 21 m

Sztuczny otwór obiektu ma charakter pionowego zacisku w dół, o wymiarach 0,5 x 0,4 m. Za otworem w kierunku południowo-wschodnim nieznacznie opada ciasny, wrzecionowaty w przekroju korytarz krasowy, który został niedawno zablokowany zawałem. W jego dnie otwiera się ciasny przełaz, który 1,5 m niżej wprowadza do kolejnego ciasnego korytarza. Rozwija się on w kierunku południowo-wschodnim, by po 5 m zmienić kierunek na południowy i po dalszych 6 m zakończyć się ślepo (na końcu płytka kałuża). W miejscu, gdzie korytarz zmienia kierunek, odchodzi ciasny korytarz biegnący początkowo ku północy, później na zachód. Po około 10 m ponownie skręca na północ. W tym miejscu rozszerza się i piaszczysto-gliniastą pochylnią opada do przestronnego korytarza o szerokości 3 m i wysokości 4 m. Z tego miejsca korytarz rozwija się w dwu kierunkach. W kierunku północno-zachodnim ciągnie się około 16 m, gdzie przechodząc w charakterystyczny chodnik kopalniany, zwęża się i zmienia kierunek na północny. Ciągnie się jeszcze około 25 m. Jego dno częściowo wypełnione jest stojącą wodą. W kierunku południowo-wschodnim nieznacznie opadający korytarz po 15 m doprowadza nad krawędź szybika (głębokości 10 m) o prostokątnym kształcie i wymiarach 2  x 1,5 m. Po drodze, po prawej stronie, znajdują się ułożone pod ścianą kamienie, po lewej zaś - wejście do bardzo charakterystycznej i ładnej komory krasowej, która rozwija się ku górze pochylnią i po kilku metrach zakończona jest syfonem piaszczystym. W okolicach szybiku korytarz zwęża się i rozchodzi w trzech kierunkach. Na północny-wschód biegnie kilkumetrowy chodnik górniczy. W kierunku południowo-wschodnim odchodzi ciąg wyrobisk górniczych o długości 90 m, zmieniający w swoim przebiegu kierunek i rozgałęziający się w dalszej części. Trzeci ciąg rozwija się początkowo w kierunku południowym i doprowadza do ciągu pustek mających charakter korytarzy jaskiniowych. Do tego ciągu doprowadza również korytarz odchodzący pod kątem prostym od ciągów górniczych biegnących w kierunku południowo-wschodnim. Ten naturalny ciąg jaskiniowy ma skomplikowany przebieg, rozwija się na różnych poziomach, często krzyżując się ze sobą. W wielu miejscach odchodzą niewielkie szczeliny i komory kończące się ślepo. W kilku miejscach występują kałuże i jeziorka. Spąg tego ciągu pokrywa gruz skalny wymieszany z osadem piaszczysto-ilastym.

Korytarze jaskiniowe wraz z chodnikami kopalni występują w obrębie szarych wapieni górnego dewonu-franu, które w kilku miejscach przecinają wiśniowe łupki górnego dewonu-famenu. W ścianach i stropie widoczne są ślady mineralizacji kruszcowej. Spąg pokrywa rumosz skalny przemieszany z osadem piaszczysto-ilastym. W kieszeniach krasowych zachowały się gliny typu “terra rossa”.

Obiekt jest wilgotny. Na ścianach występują krople wody. W korytarzach znajdują się liczne kałuże, niektóre o charakterze małych jeziorek. Światło dzienne oświetlało najbliższe okolice otworu. W otworze rosną rośliny kwiatowe. Wewnątrz obserwowano ćmy, pająki i zimujące nietoperze. 9.12.1984 r. B.W. Wołoszyn i K.P. Wołoszyn napotkali w obiekcie dwa okazy hibernującego gacka brunatnego Plecotus auritus (Fischer) (inf. ustna B.W. Wołoszyna).

Historia

Historia eksploracji

Zasadniczą część obiektu stanowią korytarze nieczynnej kopalni rud miedzi - tzw. sztolni Teresa. Eksploatację sztolni Antoni - przemianowanej później na sztolnię Teresa - prowadzono już przed rozbiorami. Główne prace górnicze prowadzone były w XIX wieku przez Austriaków (lata 1804-1807) i w okresie Królestwa Kongresowego (1817-1820). Najstarszy zachowany plan sztolni (F. Krumpla) pochodzi z 1818 r. (Łaszczyński 1905, Guldon 1979, Kosik, Marcinkowski 1979). W trakcie prac górniczych natrafiano na korytarze jaskiniowe. Naturalny jest ciąg od otworu do połączenia z głównym chodnikiem górniczym, a także komora w pobliżu tegoż połączenia oraz korytarze w południowo-zachodniej części kopalni.

Historia dokumentacji

Dokumentację jaskini opracował K. Recielski, który przy współpracy Agnieszki Gajewskiej i Dariusza Lermera - 27.05. i 1.12.1990 r. sporządził plan. Geodezyjny pomiar wysokości otworu wykonał 8.06.1996 r. Wiesław Wilk z zespołem. Dane zaktualizował K. Recielski (2009 r.)..
Plan opracował K. Recielski.

Bibliografia

Łaszczyński S. 1905 (historia prac górniczych); Guldon Z. 1979 (plan sztolni); Kosik E., Marcinkowski S. 1979 (historia prac górniczych); Recielski K. 1996 (wzmianka); Jaskinie Regionu Świętokrzyskiego 1996 (plan i opis inwentarzowy); Górniak M., Jóźwiak M., Kasza A. Urban J. 2006 (historia prac górniczych, wzmianka).

Źródła

(brak informacji o źródłach)

Opracowali

Jerzy Grodzicki
Krzysztof Recielski