Jaskinia Ponurego

Otwory są naturalne. Otwór główny (1) jaskini tworzy szeroki (6 m) i wysoki (do 2 m) okap w obrębie ściany progu skalnego. Okap gwałtownie zwęża się i przechodzi w krótki, wznoszący się w górę korytarz z kominem w stropie. Wylot tego trudno dostępnego komina stanowi górny (2) otwór jaskini (owalny o dłuższej średnicy około 1 m). Na początku korytarza w kierunku północno-zachodnim lekko w dół odchodzi od niego niska, wydłużona pustka, wypełniona gruzem, który po 3 m uniemożliwia przejście. W końcowej części, za prożkiem korytarz rozwidla się. Odnogi odchodzące prawie na wprost i w prawo są krótkie. Natomiast korytarzyk biegnący w kierunku północno-zachodnim ma długość 6 m i doprowadza do wznoszącego się nieco w górę rozszerzenia - Salki z Korzeniami. Salka z Korzeniami ma ściany zbudowane z materiału zwietrzelinowego - bloków i gruzu skalnego tkwiącego w materiale gliniastym. Pozostałe korytarze jaskini mają skalny strop i ściany. Dno w części wstępnej tworzy gleba humusowa, dalej zaś bloki skalne pokryte często warstwą gleby.

Jaskinia występuje w obrębie dolnodewońskich piaskowców kwarcytowych. Jest formą pseudokrasową, szparowo-szczelinową (crevice-fissure type). Podstawowe znaczenie dla jej powstania miały grawitacyjne ruchy masywu skalnego, powodujące poszerzenie się pustek wzdłuż spękań ciosowych. Jednak podczas dalszego rozwoju pewną rolę odegrały procesy wietrzenia. Na ścianach jaskini w rejonie rozwidlenia wstępnego korytarza obserwować można drobne (zwykle 3-5 mm) grzybkowe formy naciekowe oraz cienkie polewy zbudowane z tlenkowych minerałów żelaza.

Obiekt jest suchy, po deszczach wilgotnieje w części zbudowanej z materiału zwietrzelinowego (uwaga: istnieje wówczas niebezpieczeństwo osypywania się ścian). Większość pustek jaskini znajduje się w zasięgu światła rozproszonego i w strefie półmroku. Całkowicie ciemny jest koniec długiego korytarzyka i Salka z Korzeniami.

Ściany okapu przy otworze jaskini pokryte są miejscami zielonymi glonami. W Salce z Korzeniami w materiale zwietrzelinowym występują korzenie drzewa, a na powierzchni ścian - plamy białych grzybów pleśniowych i niebiesko-zielonych sinic (Cyanophyta). Faunę reprezentują pająki, motyle z rodziny miernikowców (Geometridae) oraz chruściki (Trichoptera). W części wstępnęj zauważono ślady pobytu małych ptaków.

Jaskinia znana okolicznym mieszkańcom, odwiedzana również przez idących szlakiem turystów (śmieci w części wstępnej). Według mieszkańców wykorzystywana w czasie II wojny światowej jako kryjówka przez Żydów (zamordowanych tam przez Polaków w celach rabunkowych). Później w okolicy obozowali partyzanci AK ze zgrupowania Ponurego.

Dokumentację jaskini sporządzili 16.02.1996 r. J. Gubała , A. Kasza i J. Urban. Lokalizację otworu jaskini wykonał 18.04.2009 r. A. Kasza przy pomocy odbiornika GPS Map60CSx. Zaktualizował A. Kasza w 2009 r.
Plan opracowali J. Gubała, A. Kasza i J.Urban.

Zych J. 1992 (fotografia otworu); Gubała J., Kasza A., Urban J. 1996 (geneza i wielkość); Urban J. 1996c (opis, plan); Jaskinie Regionu Świętokrzyskiego 1996 (dokumentacja, plan); Urban J., Gubała J., Kasza A. 1997a (długość wzmianka); Urban J., Gubała J., Kasza A. 1997b (długość wzmianka); Urban J., Kasza A. 2008 (wzmianka).

(brak informacji o źródłach)

Jerzy Grodzicki

Andrzej Kasza | Jan Urban