Jaskinia Stara

Informacje ogólne

Numer inwentarzowy: N-2.29
Inne nazwy: Jaskinia Partyzantów
Gmina: Wiślica (gmina wiejska); buski; świętokrzyskie
Właściciel terenu: Skarb Państwa
Zarządca: rezerwat przyrody (stepowy) „ Skorocice”
Wysokość otworu: 199 m n.p.m.
Wystawa otworu: NW
Inne otwory: 2 - N, 199 m n.p.m.; 3 - ku górze, 202 m n.pm.; 4 - W, 199 m n.p.m.

Dane morfometryczne

Długość: 86.0 m
Deniwelacja: 3.0 m (-3.0m)

Współrzędne geograficzne

WGS84: N50.420000, E20.672222
WGS84: N50d 25.2000m, E20d 40.3333m
WGS84: N50d 25m 12.0s, E20d 40m 20.0s
UTM: Easting 476714, Northing 5585381, Zone 34

Lokalizacja otworu

Jaskinia znajduje się w górnej części Doliny Skorocickiej na lewym zboczu w obrębie odsłoniętych gipsowych ścian.

Dokumentacja graficzna

Drogi dojścia

Na teren rezerwatu wchodzimy niebieskim szlakiem turystycznym Wiślica - Pińczów. Po przejściu około 180 m (licząc od wejściowej bramki) osiągamy widoczne po prawej stronie gipsowe ściany. Otwory jaskini położone są u podnóża ściany. Dojście bez trudności. Zwiedzanie niektórych ciasnych korytarzy nieco trudne. Dostęp do jaskini możliwy jest po uzyskaniu zezwolenia Regionalnego Konserwatora Przyrody w Kielcach.

Opis jaskini

Wszystkie otwory jaskini są naturalne. Otwór pierwszy ma szerokość około 12 m i stanowi wejście do płytkiej wnęki podskalnej połączonej w kierunku południowym z dalszą jaskinią. Drugi otwór ma szerokość 1 m, wysokość 0,6 m i położony jest obok południowej części otworu pierwszego. Otwór trzeci stanowi wylot studzienki o średnicy 0,8 m. Czwarty otwór ma charakter wejścia do obszernej wnęki skalnej o szerokości 8 m. Jaskinia składa się z dwóch odmiennych części.

Pierwsza część rozwinięta jest wzdłuż ściany gipsowej i stanowi podcięcie skalne wykorzystywane dawniej i obecnie przez Potok Skorocicki. Do jaskini potok wpływa w rejonie otworu drugiego, a wypływa w rejonie czwartego otworu.

Druga część jaskini rozpoczyna się przy południowym krańcu otworu pierwszego ciasnym rurowatym korytarzykiem biegnącym w kierunku wschodnim. Po około 6 m korytarzyk ten wprowadza do obszerniejszego korytarza o rozciągłości generalnie południkowej. Długość jego wynosi 25 m, szerokość do 5 m a wysokość do 2 m. Dno pokryte jest gipsowym gruzem, czarnymi mułkami oraz żółtymi glinami. W jego południowej części znajduje się lejek krasowy przechodzący w ciasną studzienkę o głębokości 1,3 m o dnie zalanym wodą. Również w tej części korytarza położone są dwa krótkie i ciasne korytarzyki tworzące boczne odnogi. W kierunku północnym główny korytarz przechodzi w wąską szczelinę o szerokości około 1 m, która następnie doprowadza do ciasnej studzienki o głębokości 2 m. Z dna studzienki odchodzi korytarzyk o długości 5 m podchodzący pod północny fragment pierwszego otworu jaskini.

Jaskinia rozwinięta jest w gipsach szkieletowych z wkładkami (soczewkami) gipsów laminowanych, drobnoziarnistych mioceńskiej serii osadów ewaporatowych. W ścianach i stropie korytarza obserwuje się ładne formy mikrorzeźby krasowej - niewielkie kominki i rozmycia, kanaliki krasowe. Miejscami na ścianach występują wtórne naskorupienia gipsowe (groniasto - krzaczkowe) i nacieki kalcytowe (małe stalaktyty i polewy). Dno jaskini pokryte jest miejscami czarnymi mułkami, w dalszych partiach żółtymi glinami oraz blokami i gruzem gipsowym.

Główny element jaskini kanał krasowy biegnący równolegle do rozciągłości doliny stanowi fragment dawnego podziemnego przepływu potoku. Kanał ten położony jest obecnie powyżej zwierciadła wód cieku, jednak studzienka w jego południowej części sięga prawie poziomu zwierciadła wód. W rejonie otworów oraz miejscami w głównym korytarzu jaskinia jest wilgotna (kapiąca woda i mokre ściany). Dnem jaskini w rejonie otworów wejściowych przepływa Potok Skorocicki.

Rozproszone światło sięga w rejon otworów oraz do początków korytarzyka doprowadzającego do głównego korytarza jaskini.

Obserwacji flory nie prowadzono. Faunę reprezentują liczne pająki, motyle z gatunku szczerbówka ksieni Scoliopteryx libatrix (L.). Stwierdzono tu występowanie pająka Porrhomma palidium Jackson oraz nietoperzy z gatunku gacek brunatny Plecotus auritus (L.). Widoczne są również ślady pobytu lisa Vulpes vulpes (L.).

Historia

Historia eksploracji

Jaskinia znana była od dawna o czym świadczą liczne śmieci. W okresie okupacji wykorzystywali ją partyzanci jako schronienie (informacje ustne miejscowej ludności). Na początku lat osiemdziesiątych penetrowana była przez grotołazów z Sekcji Taternictwa Jaskiniowego i Alpinizmu przy Politechnice Świętokrzyskiej w Kielcach, którzy wykonali plan, nazywając ją Jaskinią Partyzantów (mat. arch. Bednarz 1980). Po raz pierwszy została zinwentaryzowana w sierpniu 1985 r. przez K. P. Wołoszyna i S. Wiraszkę (Wołoszyn 1990). Wykonany wówczas plan nie obejmuje wstępnych partii jaskini w rejonie przepływającego potoku.

Historia dokumentacji

Dokumentację jaskini sporządzili wiosną 1999 r. J. Gubała i A. Kasza. Lokalizację otworu schroniska wykonał 14.12.2008 r. A. Kasza przy pomocy odbiornika GPS Map60 CSx. Zaktualizował A. Kasza (2009 r.).
Plan opracowali J. Gubała i A. Kasza.

Bibliografia

Wiraszka S., Wołoszyn K. P., Wołoszyn B. W. 1986 (krótki opis); Wołoszyn B. W., Wołoszyn K. P., Wiraszka S. 1986a (opis, plan); Wołoszyn B. W., Wołoszyn K. P., Wiraszka S. 1986b (krótki opis, lokalizacja); Wołoszyn B. W. 1990 (opis, fauna); Chmielarski W. 1993 (opis, fauna); Bujna E., Klauzińska M. 1997 (brak nietoperzy); Chabert C., Courbon P. 1997 (długość); Jaskinie Niecki Nidziańskiej 1998 (dokumentacja, plan); Gubała J., Kasza A., Urban J. 1999 (wzmianka); Chwalik A., Głazek J., Gubała J., Kasza A., Urban J. 2002 (wzmianka); Urban J., Gubała J., Kasza A. 2003 (wzmianka); Urban J. 2008 (opis, geneza); Urban J., Gągol J. 2008 (fotografia).

Źródła

Bednarz, 1980.

Opracowali

Jerzy Grodzicki
Jacek Gubała | Jan Urban | Andrzej Kasza