Drogi dojścia
Od przystanku PKS Lipowica-Kamieniołom idziemy przez kładkę na drugą stronę Jasiołki. Stąd podchodzimy stromo polami kilkaset metrów na E. Otwór Jaskini pod Lasem I znajduje się tuż poniżej górnej krawędzi stromego zbocza, na NE od niewielkiej pasieki, w pobliżu wielkiego buka. Stąd idziemy kilkadziesiąt m na SE. Dochodzimy do wyraźnego rowu rozpadlinowego. Otwór Jaskini na Wierzchowinie I znajduje się w E części wspomnianego rowu. Od jej otworu idziemy kilkadziesiąt metrów na SE, nieco w dół znajduje się otwór Jaskini przy Szkółce. Od jej otworu idziemy sto kilkadziesiąt m na SE, nieco do góry do otworu Jaskini pod Bukiem. Około 150 metrów na E, nieco wyżej znajdujemy otwór na stromym zboczu, pod charakterystycznym bukiem z wyciętym krzyżem. Dojście bez trudności, zwiedzanie uciążliwe (ciasno).
Opis jaskini
Ciasna, wlotowa studzienka (głębokości 1,7 m) sprowadza do wysokiej szczeliny (wysokości 3,0 m). Jest ona jednak wąska, początkowo nawet zaciskowa (Z1). Po około 6 m prosta dotychczas szczelina zakręca na SE, po czym po około 1,5 m kończy się.
Jaskinia osuwiskowa, powstała w piaskowcach cergowskich. Dno pokryte jest szczątkami roślinnymi i rumoszem.
Mimo niewielkich rozmiarów posiada mikroklimat dynamiczny, w ciągu roku utrzymuje się w niej stała temperatura. Jest dość wilgotna. Światło dzienne sięga do skrętu korytarza. Stwierdzono pająki i motyle. Podczas zimowych kontroli jaskini w latach 1993-1997 stwierdzono również podkowce małe (Rhinolophus hipposideros).
Historia
Historia eksploracji
Prawdopodobnie jest to jedna ze wspomnianych przez A. Krzanowskiego (1951) “jaskiń u Wróbla”. Być może tej jaskini dotyczy wzmianka z opisu kościołów dekanatu krośnieńskiego (1676 r.), a którą cytuje w 1898 r. W. Sarna. O jaskiniach w Cergowej wspominają też (kilkakrotnie- po raz pierwszy w 1736 r.) Gabriel Rzączyński oraz Bogusz Z. Stęczyński w wydanej we Lwowie w 1847 r. książce „Okolice Galicyi” oraz w dwóch rękopisach z 1868 r. i 1870 r.
Historia dokumentacji
Zinwentaryzowana została 25 kwietnia 1993 r. przez T. Mleczka i B. Szatkowskiego (Speleoklub Dębicki). Pomiary wykonano busolą geologiczną Freiberg i taśmą parcianą. Dane zaktualizował T. Mleczek w 2009 r.
Plan opracował T. Mleczek.
Plan opracował T. Mleczek.
Bibliografia
Rzączyński G. 1736 (wzmianka?); Stęczyński B.Z. 1847 (wzmianka?); Stęczyński B.Z. 1868 (wzmianka?); Stęczyński B.Z. 1870 (wzmianka?); Sarna, W. 1898 (wzmianka?); Krzanowski A. 1951 (wzmianka); Kowalski K. 1954 (wzmianka); Kolberg O. 1974 (legendy); Mleczek T. i in. 1994 (nietoperze); Klassek G. 1995 (ujęta w wykazie jaskiń i schronisk podskalnych Beskidów i Pogórza); Kubit R. 1996d (wzmianka); Mleczek T. 1996h (nietoperze); Wiśniewski W.W. 1996e (ujęta w wykazie jaskiń Beskidu Niskiego autorstwa T. Mleczka, lokalizacja na mapie autorstwa T. Mleczka, historia poznania); Jaskinie Polskich Karpat fliszowych 1998 (plan i opis inwentarzowy); Mleczek T. 2002b (wzmianka).
Źródła
(brak informacji o źródłach)
Opracowali
Jerzy Grodzicki
Tomasz Mleczek