Drogi dojścia
Od przystanku PKS Lipowica-Kamieniołom idziemy około 400 m w kierunku Dukli. Wkrótce widzimy po lewej ścianę skalną. Obchodzimy ją po prawej, za budynkiem, a przed ruinami. Idziemy stromo pod górę, gdzie zbocze wkrótce łagodnieje. Dalej jeszcze około 100 m, nieznacznie w górę (na W), po czym dochodzimy do okazałej ściany niszy osuwiskowej. Poniżej niej znajduje się rozpadlina z charakterystycznym wielkim okapem w ścianie Gangusiowej Turni. Okazałe otwory 1, 2, 3, 4 znajdują się w ścianie Gangusiowej Turni, pozostałe otwory w dnie rozpadliny. Dojście bez trudności, zwiedzanie jest uciążliwe (ciasno) i wymaga miejscami wspinaczki (trudności IV, lina nie jest konieczna).
Opis jaskini
Otwór 1 stanowi okazały okap, ze zwalonymi pod nim wantami. Po stronie SW znajduje się niewielka wnęka, a w stropie zaciskowy (Z1) kominek, do którego można dostać się wspinaczką (trudności IV). Prowadzi on do 4 m długości korytarzyka zw. Anclem. Obok kominka wejście (na wysokości 2,5 m) do Korytarza Spadochroniarzy. Korytarz ten ma długość 7 m, we wstępnych partiach jest zaciskowy (Z2), po czym rozszerza się do 0,4 m. Największa wysokość wynosi 1,7 m. Kończy się on niedostępną szczeliną do powierzchni, wychodzącą w rejonie otworu 3.
Na tej samej szczelinie co Korytarz Spadochroniarzy, lecz poniżej, znajduje się Korytarz Płetwonurków. Największa wysokość korytarza wynosi 3,5 m, szerokość początkowo 0,3 m, dalej do 1,5 m. Po około 3 m w kierunku SE odchodzi szczelina do otworu 2. Po następnych 2 m dochodzimy do 3,0 m wysokości progu, pod którym znajduje się wejście do około 2 m długości korytarzyka. Nad progiem znajduje się salka, skąd w kierunku NE do otworu 3, natomiast w kierunku NW, poprzez 2,0 m wysokości próg schodzimy do kolejnej salki (szerokość 1,0 m, wysokość do 2,0 m). Stąd korytarz skręca na E i poprzez pochylnię dochodzimy do rozgałęzienia: w SE dochodzimy do 1,0 m głębokości studzienki, natomiast w kierunku E do 2,0 m głębokości studni. Stąd idziemy do okazałego otworu 4.
Wspomniane studzienki doprowadzają do podłużnej sali (szerokość do 1,5 m, wysokość do 2,0 m). Stąd w kierunku NE korytarz, do którego uchodzi kominek (1,8 m wysokość) doprowadzający do otworu 5. Partie te mają około 9 m długości i noszą nazwę Korytarza Czołgistów. W połowie tego korytarza znajduje się pochylnia do góry, która z kolei doprowadza do rozszerzenia, gdzie znajdują się otwory 6 i 7. Natomiast pochylnią w dół schodzimy do Komory Trepów. Długość sali wynosi około 3 m, szerokość do 2,0 m, wysokość do 2,0 m. Stąd przechodzimy do kolejnej salki (wysokość 1,0 m), gdzie znajdują się otwory 8, 9, 10 i 11. Z Komory Trepów w kierunku E biegną równoległe korytarze: pierwszy kończy się po około 4 m ciasną szczeliną, drugi poprzez zacisk (Z1) doprowadza do korytarza, z którego w kierunku E znajduje się przejście do niskiej salki zw. Izbą Żołnierską. Salka ta kończy się dwoma szczelinami. Z korytarza przed Izbą Żołnierską przez niewygodne przełazy, dochodzimy do otworu 12.
Jaskinia osuwiskowa, powstała w piaskowcach cergowskich. Jej powstanie wiąże się z licznymi osunięciami w ostatnich kilkudziesięciu latach (największe 13 maja 1957 r.) , powstałymi wskutek działania kamieniołomów. Jest to więc obiekt bardzo młody. Dno pokrywają szczątki roślinne, rumosz, a rejonie otworu 1 także okazałe bloki skalne.
Jaskinia z powodu licznych otworów i szczelin do powierzchni, jest w całości wymrażana. Głębsze partie posiadają mikroklimat statyczny, zimny. Światło dzienne oświetla prawie całą jaskinię, za wyjątkiem Komory Trepów oraz Izby Żołnierskiej. Jest dość wilgotna. Stwierdzono pająki i motyle, a w Korytarzu Spadochroniarzy znaleziono guano nietoperzy. Flora nie była obserwowana.
Na tej samej szczelinie co Korytarz Spadochroniarzy, lecz poniżej, znajduje się Korytarz Płetwonurków. Największa wysokość korytarza wynosi 3,5 m, szerokość początkowo 0,3 m, dalej do 1,5 m. Po około 3 m w kierunku SE odchodzi szczelina do otworu 2. Po następnych 2 m dochodzimy do 3,0 m wysokości progu, pod którym znajduje się wejście do około 2 m długości korytarzyka. Nad progiem znajduje się salka, skąd w kierunku NE do otworu 3, natomiast w kierunku NW, poprzez 2,0 m wysokości próg schodzimy do kolejnej salki (szerokość 1,0 m, wysokość do 2,0 m). Stąd korytarz skręca na E i poprzez pochylnię dochodzimy do rozgałęzienia: w SE dochodzimy do 1,0 m głębokości studzienki, natomiast w kierunku E do 2,0 m głębokości studni. Stąd idziemy do okazałego otworu 4.
Wspomniane studzienki doprowadzają do podłużnej sali (szerokość do 1,5 m, wysokość do 2,0 m). Stąd w kierunku NE korytarz, do którego uchodzi kominek (1,8 m wysokość) doprowadzający do otworu 5. Partie te mają około 9 m długości i noszą nazwę Korytarza Czołgistów. W połowie tego korytarza znajduje się pochylnia do góry, która z kolei doprowadza do rozszerzenia, gdzie znajdują się otwory 6 i 7. Natomiast pochylnią w dół schodzimy do Komory Trepów. Długość sali wynosi około 3 m, szerokość do 2,0 m, wysokość do 2,0 m. Stąd przechodzimy do kolejnej salki (wysokość 1,0 m), gdzie znajdują się otwory 8, 9, 10 i 11. Z Komory Trepów w kierunku E biegną równoległe korytarze: pierwszy kończy się po około 4 m ciasną szczeliną, drugi poprzez zacisk (Z1) doprowadza do korytarza, z którego w kierunku E znajduje się przejście do niskiej salki zw. Izbą Żołnierską. Salka ta kończy się dwoma szczelinami. Z korytarza przed Izbą Żołnierską przez niewygodne przełazy, dochodzimy do otworu 12.
Jaskinia osuwiskowa, powstała w piaskowcach cergowskich. Jej powstanie wiąże się z licznymi osunięciami w ostatnich kilkudziesięciu latach (największe 13 maja 1957 r.) , powstałymi wskutek działania kamieniołomów. Jest to więc obiekt bardzo młody. Dno pokrywają szczątki roślinne, rumosz, a rejonie otworu 1 także okazałe bloki skalne.
Jaskinia z powodu licznych otworów i szczelin do powierzchni, jest w całości wymrażana. Głębsze partie posiadają mikroklimat statyczny, zimny. Światło dzienne oświetla prawie całą jaskinię, za wyjątkiem Komory Trepów oraz Izby Żołnierskiej. Jest dość wilgotna. Stwierdzono pająki i motyle, a w Korytarzu Spadochroniarzy znaleziono guano nietoperzy. Flora nie była obserwowana.
Historia
Historia eksploracji
Gerlach, Pokorny i Wolnik (1958) wspominają o powstaniu w osuwisku w 1957 r. szczelin i studni. Również Janiga (1974) pisze o istnieniu kilku jaskiń na wschodnim stoku Kilanowskiej. Możliwe, że informacje te Szczeliny Lipowickiej. Z powodu okazałych otworów była znana ludności miejscowej, lecz z powodu ciasnoty nie była raczej zwiedzana.
Historia dokumentacji
Zinwentaryzowana została 19 grudnia 1992 r. przez T. Mleczka i B. Szatkowskiego (Speleoklub Dębica). Pomiary wykonano busolą geologiczną Freiberg i taśmą parcianą. 13 maja 2009 r. T. Mleczek (Stowarzyszenie Speleoklub Beskidzki) dokonał aktualizacji planu i opisu.
Plan opracował T. Mleczek.
Plan opracował T. Mleczek.
Bibliografia
Gerlach, T., Pokorny, J., Wolnik, R. 1958. (wzmianka o szczelinach i studniach, fotografia otworu niezidentyfikowanej jaskini); Janiga S. 1974 (wzmianka o kilku jaskiniach na Kilanowskiej, geneza); Wiśniewski W.W. 1992 (wzmianka); Wiśniewski W.W. 1993b (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Klassek G. 1994 (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Klassek G. 1995 (ujęta w wykazie jaskiń i schronisk podskalnych Beskidów i Pogórza); Wiśniewski W.W. 1996a (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych);Wiśniewski W.W. 1996d (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń polskich Karpat Fliszowych): Wiśniewski W.W. 1996e (ujęta w wykazie jaskiń Beskidu Niskiego autorstwa T. Mleczka, lokalizacja na mapie autorstwa T. Mleczka, fotografia otworu autorstwa T. Mleczka); Wiśniewski W.W. 1997 (dane morfometryczne, plan jaskini autorstwa T. Mleczka, lokalizacja na mapie autorstwa T. Mleczka); Jaskinie Polskich Karpat fliszowych 1998 (plan i opis inwentarzowy); Klassek G., Mleczek T. 1998 (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Mleczek T. 1999a (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń Kilanowskiej, lokalizacja na mapie, topografia, mikroklimat, możliwość połączenia ze Gangusiową Jamą, fotografia otworu); Klassek G., Mleczek T. 1999 (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Luboński P. (red.) 1999 (wzmianka, lokalizacja na mapie); Alexandrowicz Z., Poprawa P. (red.) 2000 (wzmianka); Klassek G., Mleczek T. 2000 (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Krukar W. 2000 (wzmianka); Subik P. 2000 (wzmianka); Klassek G., Mleczek T. 2001 (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Suski R. 2001a (ujęta w wykazie najdłuższych i najgłębszych jaskiń Beskidu Niskiego); Beskid Niski. Przewodnik dla prawdziwego turysty 2002 (wzmianka, lokalizacja na mapie, fotografia otworu); Klassek G., Mleczek T. 2002 (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Mleczek T. 2002a (dane morfometryczne, geneza, mikroklimat); Mleczek T. 2002b (krótki opis, plan, fotografia otworu, lokalizacja na mapie); Klassek G., Mleczek T. 2003 (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Klassek G. 2004 (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Klassek G., Mleczek T. 2004 (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Mleczek T. 2004b (wzmianka); Beskid Niski 2005 (wzmianka, ogólna lokalizacja na mapie); Klassek G., Mleczek T. 2005 (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Klassek G., Mleczek T. 2006 (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych); Urban J., Margielewski W., Alexandrowicz Z., Mleczek T. 2006 (wzmianka); Beskid Niski. Przewodnik dla prawdziwego turysty 2007 (wzmianka, lokalizacja na mapie, fotografia otworu); Klassek G., Mleczek T. 2007. (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych): Klassek G., Mleczek T. 2008b (ujęta w wykazie najdłuższych jaskiń polskich Karpat Fliszowych).
Źródła
(brak informacji o źródłach)
Opracowali
Jerzy Grodzicki
Tomasz Mleczek