Jaskinia na Wierzchowinie II

Ciasny otwór doprowadza do rozszerzenia, gdzie jaskinia dzieli się na dwa równoległe korytarze. Jeden prowadzi stromo w dół ( wysokość do 2,5 m, szerokość do 0,7 m), drugi poprzez zacisk (Z3) i 4,0 m wysokości próg sprowadza do końcowego korytarza. Idąc korytarzem stromo w dół, po około 6 m, łączy się on poprzeczną, ciasną szczeliną ze wspomnianym, końcowym korytarzem. Ma on długość około 7 m, szerokość do 0,7 m, wysokość do 4,5 m.

 Jaskinia osuwiskowa powstała w piaskowcach cergowskich. Dno pokryte jest szczątkami roślinnymi i rumoszem.

 Jaskinia posiada mikroklimat dynamiczny, w ciągu roku utrzymuje się stała temperatura. Jest dość wilgotna. W całości jest ciemna. Stwierdzono występowanie pająków i motyli. Podczas zimowych kontroli jaskini w latach 1993-1997 stwierdzono również nietoperze: podkowca małego (Rhinolophus hipposideros), gacki brunatne ( Plecotus auritus) oraz nocka rudego (Myotis daubentonii). Przy otworze rosną obficie mchy.

Jaskinię po raz pierwszy wymienia A. Krzanowski (1952), ale wcześniej była znana miejscowej ludności. Z powodu ciasnoty otworu nie była jednak często zwiedzana. Być może tej jaskini dotyczy wzmianka z opisu kościołów dekanatu krośnieńskiego (1676 r.), a którą cytuje w 1898 r. W. Sarna. O jaskiniach w Cergowej wspominają też (kilkakrotnie- po raz pierwszy w 1736 r.) Gabriel Rzączyński oraz Bogusz Z. Stęczyński w wydanej we Lwowie w 1847 r. książce „Okolice Galicyi” oraz w dwóch rękopisach z 1868 r. i 1870 r. Ludność miejscowa stosuje nazwę Jaskinia na Wierzchowinie. Po raz pierwszy jej dane publikuje Kowalski (1954). W lutym 1984 r. W. Michalski ( KTJ-S Bielsko-Biała) zwiedził tylko wstępny korytarz, stwierdzając, że równoległy, końcowy korytarzyk jest niedostępny (Klassek 1990). W 2002 r. jaskinia posiadała krótkotrwałe połączenie poprzez Przełazem Borovička z sąsiednią Jaskinią na Wierzchowinie II uzyskując długość 45 m (Mleczek 2002a, 2002b, 2003c; Klassek, Mleczek 2002).

Zinwentaryzowana została 6 maja 1953 r. przez K. Kowalskiego, pod nazwą Jaskinia na Wierzchowinie II (Kowalski 1954).  28 stycznia 1993 r. T. Mleczek i B. Szatkowski (Speleoklub Dębicki) zwiedzili całą jaskinię opisaną przez Kowalskiego (1954) i dokonali nowych pomiarów używając busoli geologicznej Freiberg i taśmy parcianej. Dane zaktualizował T. Mleczek w 2009 r.
Plan opracował T. Mleczek.

Rzączyński G. 1736 (wzmianka o jaskiniach w Cergowej); Stęczyński B.Z. 1847 (wzmianka o jaskiniach w Cergowej); Stęczyński B.Z. 1868 (wzmianka o jaskiniach w Cergowej); Stęczyński B.Z. 1870 (wzmianka o jaskiniach w Cergowej); Sarna, W. 1898 (wzmianka o jaskiniach w Cergowej); Krzanowski A. 1952 (wzmianka); Kowalski K. 1954 (opis inwentarzowy, plan); Krygowski W. 1969 (opis położenia); Krygowski W. 1972 (wzmianka); Janiga S. 1974 (geneza); Kolberg O. 1974 (legendy); Beskid Niski i Pogórze 1979 (ogólna lokalizacja na mapie); Okoń M. 1987 (opis położenia); Klassek G. 1990b (ujęta w wykazie jaskiń i schronisk podskalnych Beskidów i Pogórza Karpackiego, błędny plan i opis); Darmochwał T. 1992 (wzmianka); Krukar W. 1993 (wzmianka, lokalizacja na mapie); Ganszer G. 1994 (nietoperze); Wiśniewski W.W. 1992 (historia poznania); Mleczek T. i in. 1994 (nietoperze); Gorlice 1995 (błędna lokalizacja na mapie); Klassek G. 1995 (ujęta w wykazie jaskiń i schronisk podskalnych Beskidów i Pogórza); Kubit R. 1996d (wzmianka); Mleczek T. 1996g (nietoperze); Mleczek T. 1996h (nietoperze); Wiśniewski W.,1996c (historia poznania); Wiśniewski W.W. 1996e (ujęta w wykazie jaskiń Beskidu Niskiego autorstwa T. Mleczka, lokalizacja na mapie autorstwa T. Mleczka, historia poznania); Magurski Park Narodowy 1997 (ogólna lokalizacja na mapie); Jaskinie Polskich Karpat fliszowych 1998 (plan i opis inwentarzowy); Wiśniewski W.W. 1998a (wzmianki o jaskiniach Cergowej w pracach Rzączyńskiego); Wiśniewski W.W. 1998c (wzmianki o jaskiniach Cergowej w pracach Stęczyńskiego); Wiśniewski W.W. 1998f (najstarsza wzmianka o jaskiniach Cergowej); Wiśniewski W.W. 1998g (najstarsza wzmianka o jaskiniach Cergowej); Beskid Niski. Przewodnik dla prawdziwego turysty 1999 (opis dojścia, krótki opis jaskini, lokalizacja na mapie); Luboński P. (red.) 1999 (opis dojścia, krótki opis jaskini, lokalizacja na mapie);Krukar W. 2000 (lokalizacja na mapie); Marszałek E. 2001 (wzmianka, legendy); Beskid Niski. Przewodnik dla prawdziwego turysty 2002 (opis dojścia, krótki opis jaskini, lokalizacja na mapie); Mleczek T. 2002a (połączenie z Jaskinią na Wierzchowinie I); T. 2002b (połączenie z Jaskinią na Wierzchowinie II, krótki opis, lokalizacja na mapie); Klassek G., Mleczek T. 2002 (połączenie z Jaskinią na Wierzchowinie II): Marszałek E. 2003 (wzmianka, legendy); Mleczek T. 2003c (zawalenie połączenia z Jaskinią na Wierzchowinie I); Beskid Niski 2005 (ogólna lokalizacja na mapie); Działalność inwentaryzacyjna Stowarzyszenia Speleoklub Beskidzki 2005 (połączenie z Jaskinią na Wierzchowinie I); Beskid Niski. Przewodnik dla prawdziwego turysty 2007 (opis dojścia, krótki opis jaskini, lokalizacja na mapie).

(brak informacji o źródłach)

Jerzy Grodzicki

Tomasz Mleczek