Jaskinia Czarne Działy I

Informacje ogólne

Numer inwentarzowy: K.Bm-02.05
Gmina: Ślemień (gmina wiejska); żywiecki; śląskie
Właściciel terenu: Skarb Państwa
Zarządca: Lasy Państwowe, pomnik przyrody nieożywionej
Wysokość otworu: 753 m n.p.m.
Wystawa otworu: SE

Dane morfometryczne

Długość: 55.0 m
Deniwelacja: 10.0 m (-10.0m)

Współrzędne geograficzne

WGS84: N49.747500, E19.361111
WGS84: N49d 44.8500m, E19d 21.6667m
WGS84: N49d 44m 51.0s, E19d 21m 40.0s
UTM: Easting 381934, Northing 5511846, Zone 34

Lokalizacja otworu

Beskid Mały, Ślemień, w SW zboczu Małego Gibasów Gronia (840 m n.p.m.).

Dokumentacja graficzna

Drogi dojścia

Od wsi Ślemień dochodzimy do leśniczówki „Pod Borem”. Z drogi biegnącej na N od rozstajów skręcamy na NW wyraźną, kamienistą drogę biegnącą wąwozem o zboczach stromych i wysokich. Po minięciu ogrodzonej szkółki leśnej (około 800 m od leśniczówki) dochodzimy do rozstajów i kierujemy się na W (280°). Przy kolejnym rozwidleniu idziemy na NW (310°) i dochodzimy do starego wyrębu. Dalej drogą leśną do miejsca, w którym zaczyna ona zarastać. Już bez ścieżki trawersujemy zbocze nadal w kierunku NW, pokonując niewielkie wzniesienia, mijamy parowy (w dwóch płyną strumienie). Wydostajemy się na „siodełko” (rodzaj obniżenia). Ścieżka biegnie dalej w górę do przełączki w grzbiecie, my kierujemy się na W, na kamieniste wzniesienie. Po około 150 m, po przejściu zarośniętych głazowisk i zapadlisk dochodzimy do otworu jaskini. Dojście mylące, otwór trudny do znalezienia. Do jaskini można także dojść od zielonego szlaku turystycznego Madohora-Ścieszków Groń. Zwiedzanie bez trudności, tylko w studni wejściowej przydatna lina.

Opis jaskini

Niepozorny otwór wejściowy znajduje się pod dużym głazem (z zatartymi napisami). Dostajemy się nim do studni głębokości około 5 m, która wychodzi w stropie sali. Schodzimy na krawędź dużego, pochyłego obelisku.

Jaskinia składa się zasadniczo z trzech części:

 I część, centralna to wspomniana już sala zwana „Salą Pudy”, od napisu umieszczonego na jednej ze ścian. Jest ona przestronna (szerokości około 6 m; długości 4,5 m; wysokości około 5 m) o przekroju nieregularnego trójkąta, u dołu mocno rozszerzona - podcięta, w górnej części przechodząca w wąską szczelinę. Dno sali w środkowej części jest równe, a na E i W nachylone (usypisko). Ku SW odchodzi niski korytarz (szerokości przeciętnie 0,6 m), który obejściem łączy się z Salą Konia Skalnego (cz. III). Po 3,5 m skręca on ku NW i przez próg (w górę) doprowadza do czworobocznej Sali Wiszącej Wanty (długości 2 m; szerokości 1,2 m) z głazem pośrodku.

 II część. Ku NW schodząc około 3 m po stromym usypisku wydostajemy się do obszerniejszego korytarza. Jest to wysoka szczelina (wysokości około 5 m) o równym dnie (szerokości 1, 5 m) i regularnych, litych ścianach, zwężająca się ku górze. Po 4,5 m korytarz gwałtownie skręca ku SW i zmienia swój charakter (ku NW biegnie tylko bardzo wąska szczelina). Jest węższy (szerokości 0,5 m), w części środkowej wygięty, ku górze się pochyla. Strop jest płaski (ze skupiskami kropel wody), dno nierówne, stromo nachylone, zawalone głazami. Po dalszych 2,5 m korytarz się rozgałęzia. Ku NW odchodzi długości na 3 m, wysoki, lecz ciasny wyklinowujący się korytarz. Ku SE przez 2,5 m próg (w górę) przedostać się można do skręcającego pod kątem prostym ślepego odgałęzienia (długości 2,4 m).

 III część to partie jaskini na SE od Sali Pudy. Zwęża się ona tu stopniowo i nastramia. Za skalną brzytwą przechodzimy do Sali II (długości 3,5 m; szerokości od 2,5 m do 1 m). Dno jest nierówne, ściany spękane z licznymi warstwami łupków. Ku SW biegnie ciasny, niski, zatarasowany głazami korytarz, który po 4 m doprowadza do Salki Konia Skalnego (rozszerzenie ze sterczącym z dna głazem). Dalej na SW odchodzi już tylko bardzo ciasna szczelina. Natomiast ku NW za Koniem, ponad studzienką (gł. 1, m), salka przechodzi w wąską, wznoszącą się szczelinę (długości około 3 m), która za 2,5 m progiem (w górę) łączy się z niskim (wspomnianym uprzednio) bocznym korytarzem od Sali Pudy.

Z Sali II ku E odchodzi (w górę) ślepy (długości 3 m) korytarz, a ku NE za 1,5 m prożkiem (w dół) korytarz długości 5 m, który kończy się rozszerzeniem z zawaliskiem.

 Jaskinia osuwiskowa, powstała w piaskowcach istebniańskich dolnych. Dno pokryte rumoszem, większymi głazami i gliną. W partiach wstępnych miejscami zeschłe liście. W bocznym korytarzu za Salą II zaobserwowano mikroformy naciekowe w postaci pól ryżowych.

Jaskinia sucha, tylko w jednym miejscu w końcowych partiach (w części II) zaobserwowano deszcz podziemny. Przewiew jest wyczuwalny w studni wejściowej oraz w bocznej szczelinie obok Salki Konia Skalnego. Światło dochodzi do Sali Pudy.

 W studni wejściowej i przy otworze występują mchy. We wstępnych partiach (studnia) stwierdzono występowanie pająków, zaobserwowano też w jaskini nietoperze - gacek brunatny (Plecotus auritus) - (Mysłajek 2006 ?)

Historia

Historia eksploracji

Do czasu pierwszego udokumentowania brak wzmianek o tym obiekcie w literaturze. Znana jednak ludności miejscowej (przynajmniej położenie otworu) i zwiedzana przez nieznane osoby (napisy przy otworze i w jaskini). Członkom bielskiego klubu (W. Wojnar, K. Hańderek, L. Tomczyk) otwór wejściowy wskazał miejscowy leśniczy.

Historia dokumentacji

W ramach inwentaryzacji jaskiń beskidzkich materiał dokumentacyjny zbierany był dwukrotnie przez członków Speleoklubu Bielsko-Biała:
- do pierwszej wersji planu (dla długości jaskini 32 m) dnia 12 grudnia 1975 r. (J. Pawełek, C. Chrzanowski, G. Klassek);
- do drugiej (uzupełnionej) wersji planu (dla długości jaskini 55 m) dnia 9 lipca 1989 r. (J. Pukowski J. Ganszer).
Pomiary wykonano busolą geologiczną Freiberg i taśmą parcianą. Współrzędne geograficzne GPS w 2003 r. pomierzył P. Beczała (Speleoklub Bielsko-Biała). Dane zostały zaktualizowane w 2009 r.
Plan opracował J. Ganszer .

Bibliografia

Klassek G. 1976 (ogólny opis i plan jaskini obejmujący długość 32 m); Klassek G. 1978 (plan i opis inwentarzowy); Siemionow A. 1984 (wzmianka o jaskini i podanie dokładniejszej lokalizacji); Matuszczyk A. 1989 (wzmianka o jaskini wraz z opisem dojścia od szlaku turystycznego); Klassek G. 1990 (ujęta w wykazie jaskiń i schronisk podskalnych Beskidów i Pogórza Karpackiego - długość 55 m); Rozporządzeni... nr 1/93, 1993 (ustanowienie jaskini pomnikiem przyrody); Jaskinie Polskich Karpat fliszowych 1997b (plan i opis inwentarzowy); Michalska B., Wojtas P. 1999 (wymieniona wśród jaskiń okolic Bielska-Białej); Żera A. 2000 (korekta głębokości jaskini); Ganszer J. 2000 (ujęta w schemacie rozmieszczenia jaskiń w Małym Gibasowym Groniu); Alexandrowicz Z., Poprawa D. (red.) 2000 (pomnik przyrody- lokalizacja, ogólny opis); Wiculski A. 2002 (nowe dane eksploracyjne); Pukowski J., Krause R., Mrózek G. (wzmianka, plan jaskini); Mysłajek R. W. 2006 ? ( wzmianka o zaobserwowanych nietoperzach).

Źródła

(brak informacji o źródłach)

Opracowali

Jerzy Grodzicki
Grzegorz Klassek