Kawerna Winnica I

Informacje ogólne

Numer inwentarzowy: J.BK-02.26
Inne nazwy: Kawerna VIII
Gmina: Kraków (gmina miejska); Kraków (miasto na prawach powiatu); małopolskie
Właściciel terenu: komunalny
Wysokość otworu: 211 m n.p.m.
Wystawa otworu: SSE
Inne otwory: 2 - ku ENE, 211 m n.p.m., 3 - ku ENE, 211 m n.p.m.

Dane morfometryczne

Długość: 105.0 m
Deniwelacja: 0.0 m

Współrzędne geograficzne

WGS84: N50.021408, E19.861015
WGS84: N50d 01.2845m, E19d 51.6609m
WGS84: N50d 01m 17.1s, E19d 51m 39.7s
UTM: Easting 418409, Northing 5541632, Zone 34

Lokalizacja otworu

Brama Krakowska, Zręby Południowe, Okolice Kostrza (Wzgórze Winnica), Kraków-Skotniki

Dokumentacja graficzna

Drogi dojścia

Kawerna znajduje się w południowej części wzniesienia Winnica, leżącego przy drodze Kostrze - Skotniki. Z przystanku „Kostrze Szkoła” (dojazd autobusami MPK nr 112 lub 162 z pętli przy Rondzie Grunwaldzkim) cofamy się do asfaltowej drogi odchodzącej z prawej strony (ul. Winnicka). Skręcamy w nią. Przed nami prezentuje się w całej okazałości zalesiony pagór z fortem i kawernami. Po przejściu ok. 800 m tej drogi, mijamy po prawej drogę prowadzącą do fortu. Idziemy jeszcze ok. 150 m dalej, aż zacznie się pole orne po prawej stronie drogi. Skręcamy na nie i idziemy wzdłuż rowu melioracyjnego. Około 25 m za końcem ogrodzenia z rur przekraczamy rów i znajdujemy się na łące. Skręcamy w lewo, wzdłuż granicy lasu i łąki, do rury którą przepływa strumień wpadający do rowu. Kierujemy się na prawo i wzdłuż strumienia po ok. 30 m dochodzimy do niewielkiego źródła. Stąd nieco w lewo, niewyraźną ścieżką dochodzimy po kilkunastu metrach do okopu, w którym znajduje się otwór I kawerny. Najwygodniej zacząć zwiedzanie od otworu II. Dochodzimy do niego idąc okopem ok. 40 m (początkowo na prawo - E) od otworu I. Dojście do kawerny jest nieco skomplikowane i podmokłe. Zwiedzanie wymaga poruszania się w wodzie o głębokości 1.5 2 m (zależnie od stanu wody).

Opis jaskini

Kawerna składa się z jednego, głównego korytarza o długości 64 m i czterech bocznych, krótszych korytarzyków doprowadzających do poszczególnych otworów. Prawie cała wypełniona jest wodą o maksymalnej głębokości 1,8 m (stan na 30.03.1998).

Otworem II, najobszerniejszym, dostajemy się do szerokiego na 1,2 m korytarza, który po 12 m doprowadza nas do skrzyżowania z korytarzem głównym. Głębokość wody stopniowo wzrasta do ok. 1,5 m. Na lewo korytarz o długości 23 m i szerokości ok. 1 m doprowadza do otworu I. Pierwotnie musiał on być wyższy (obecnie ma ok. 1 m wysokości) i zamknięty drzwiami, o czym świadczy obetonowanie otworu i stalowe odrzwia. Na prawo korytarz szerokości 1.7 m i wysokości 1,8 m, wypełniony do 1,35‑1,5 m wodą. Po 8 metrach, z lewej strony dochodzi do niego 6 m długości korytarzyk, prowadzący do obecnie zawalonego otworu. O bliskości powierzchni świadczy humus i korzenie. Ślady tego otworu widoczne są na powierzchni.

Po kolejnych 8 m następny korytarz, tym razem w prawej ścianie. Ma długość 12 m, a jego końcowa część jest niska (ok. 0,2 m), zawalona śmieciami i ziemią. Dalej korytarz stopniowo rozszerza się do 2 metrów i podwyższa do ok. 2,6 m. Głębokość wody wynosi ok. 1,5‑1,7 m. Po 18 m widzimy tkwiący w lewej ścianie pręt metalowy, rozklepany na wystającym końcu. Ma on średnicę 2‑3 cm i długość widocznej części ok. 0,5 m. Prawdopodobnie takimi przyrządami wiertniczymi posługiwali się austriaccy saperzy w celu wywiercenia otworu strzelniczego. Ślady tych otworów można spotkać prawie w każdej kawernie. Kilka metrów dalej korytarz zakręca w lewo, zmniejsza swoje rozmiary do 1 m szerokości i 1,4 m wysokości, doprowadzając nas do drugiego zawału. Wygląda on podobnie do pierwszego, a na powierzchni także widoczne są jego ślady.

Kawerna jest wykuta w wapieniach górnej jury (oksford).W środku brak form naciekowych. Dno wypełnione jest rumoszem skalnym zmieszanym z mułem. Powierzchnia wody pokryta jest liśćmi i odpadającymi ze stropu okruchami wapienia w postaci blaszek.

 Wykonana analiza wody wykazała znaczną zawartość azotanów, na co może mieć wpływ używanie materiałów wybuchowych do kruszenia skały, a także zanieczyszczenie wód opadowych odchodami z pobliskiej stadniny koni. Zmierzone temperatury wody wykazują wahania w granicach od 6 do 10ºC. Przy silnych mrozach woda zamarza tylko kilka metrów od otworów, głębiej utrzymuje się dodatnia temperatura. Wahania poziomu wody zależne są od pory roku i ilości opadów atmosferycznych. Maksymalna, stwierdzona w marcu i październiku 1998 r. różnica, wynosi 0,3 m. Wahania te mogą być większe, co należy uwzględnić przy zwiedzaniu.

Zasięg światła niewielki.

Kawerna jest dobrze zachowana, nieco zaśmiecona. Powstała zapewne w trakcie budowy leżącego na wzgórzu Fortu Winnica, lub po jego wybudowaniu.

Historia

Historia eksploracji

Powstała zapewne w trakcie budowy leżącego na wzgórzu Fortu Winnica, lub po jego wybudowaniu.W kawernie nie ma żadnych sal czy też większych rozszerzeń mogących służyć do magazynowania. Dlatego zapewne służyła jako schron bojowy dla żołnierzy przebywających w okopach, którymi jest otoczone wzgórze od strony południowej i zachodniej. Spełniać też mogła rolę komunikacyjną, umożliwiając szybsze i bezpieczniejsze poruszanie się pomiędzy okopami. Kawerna musiała posiadać sprawny system odwadniający. W przeciwnym razie okopy i kawerny zalane by były tak, jak jest obecnie.

Historia dokumentacji

Dokumentację sporządził B. Słobodzian (03.1998 r.). Dane zaktualizowali w 2009 r. A. Górny i M. Szelerewicz.
Plan opracowali B. Słobodzian i M. Sowa.

Bibliografia

Zinkow J. 1995 (wzmianka); Brzoskwinia W. 1997 (wzmianka, mapka terenu); Ostrowski P. 1997a (opis, zarys kawerny na mapce terenu); Słobodzian B. 1999 (opis, plan, lokalizacja otworów na mapie).

Źródła

(brak informacji o źródłach)

Opracowali

Jerzy Grodzicki
Bogdan Słobodzian