Jaskinia w Sokolnikach

Do jaskini prowadzą dwa otwory. Najdogodniejszy do wejścia jest otwór zachodni, do którego prowadzi wygodna, polna droga. Ma on formę wielkiej bramy, o szerokości 7 metrów i wysokości sięgającej 3 m. W ścianie wnęki, położonej w tym otworze, tkwią liczne buły krzemienne, tworzące kilka poziomów. Duże i grube namulisko jest stosunkowo świeże, utworzone prze napływający tędy wraz z opadowymi wodami less. Jest on przemieszany ze zwietrzeliną wapienną. Otwór północny ma formę rombu, o podstawie około 6 metrów i wysokości 2 m. znajduje się on blisko powierzchni; ponad nim jest nadkład wapienia płytowego o miąższości zaledwie 1,5 m. Ta część groty grozi więc zawaleniem. Postępująca erozja, o czym świadczy świeżo odpadły w wielu miejscach gruz, ryzyko to przyśpiesza. Także w tym otworze jest grube, lessowe namulisko, aktualnie się tworzące z napływającego z powierzchni lessu.

            Aktualny jest opis jaskini, wykonany w 1953 r. przez K. Kowalskiego: „Główny otwór prowadzi do obszernej sali. Schodzimy na jej dno po stożku nasypowym głazów i gliny. Cała pierwsza komora wykuta jest sztucznie, tylko w jednym miejscu widzimy w stropie dwa naturalne, dość wysokie kominy. Ku północy wiedzie przejście do drugiej komory. Początkowa jej część jest naturalną próżnią skalną – na stropie widzimy tu wymycia, ogładzenia i nacieki. Także ku wschodowi odchodzi parometrowy, naturalny korytarz z naciekami. Główna część drugiej komory jest jednak wykuta sztucznie. Po stromym jej dnie dochodzimy do drugiego otworu, młodszego niż poprzedni, bo prawdopodobnie niedawno wykutego, pionowego. Namulisko jest świeże, tworzy je gruz i glina, które przedostają się z powierzchni przez otwory.”

            Jaskinia jest starym, podziemnym kamieniołomem i dlatego jej ściany i strop zostały zniszczone i przemodelowane wskutek eksploatacji kamienia. Prace te wykonywano pod ziemią w celu uniknięcia konieczności odkopywania dużej warstwy nadkładu zwietrzałego wapienia i gleby. Pierwotne, nienaruszone fragmenty próżni krasowych zachowały się w kominkach, ciasnych szczelinach i niewielkich korytarzykach. Jeden z kominków ma aż 3 metry wysokości, oraz okrągłą formę, o średnicy 0,8 m. W kominku naprzeciw głównego otworu zachowały się nacieki w postaci pól ryżowych, polew, grzybków i drobnych heliktytów.

            Obydwa otwory są przysłonięte polnymi krzewami, tworzącymi śródpolne zagajniki, w tym otwór północny znacznie bardziej. Rosną tu: trzmielina brodawkowata, tarnina, szakłak, wiciokrzew suchodrzew, dereń i dzika róża. Dalej rozciągają się pola uprawne, głównie ze zbożem, także z ziemniakami i truskawką. Jaskinia jest odwiedzana przez lisy i kuny. Bardzo intensywne procesy wietrzenia, zwłaszcza mrozowego, świadczą, że nie ma ona ustabilizowanego mikroklimatu jaskiniowego.