Jaskinia Szachownica II

Jaskinia położona jest w rozległym wyrobisku rozcinającym Krzemienną Górę mającym przebieg N-S, długość około 150 m, szerokość 70 m. Otwór znajduje się pod 10 metrową ścianą skalną w NW części wyrobiska, jego szerokość wynosi 15 metrów. Od SW w otworze znajduje się wejście do 5 metrowej długości korytarza, o szerokości 2 m i dnie stromo opadającym, pokrytym gruzem wapiennym, zakończonym ciasną, niedostępną dalej, szczeliną. W części NW w otworze rozpościera się obszerna Sala w Otworze -podziemne wyrobisko, o wymiarach 8x6 m i 3 m wysokości. Jej ściany i strop Sali są silnie zwietrzałe, ze stale odpadającymi fragmentami. Dno w Sali od otworu opada do jej środka i ponownie wznosi się, pokryte jest gruzem i dużymi blokami wapiennymi.

Na NW końcu Sali w Otworze ciągnie się 5 metrowy korytarz zakończony niedostępną szczeliną, a w części N wejście 1 m wysokości i takiej szerokości prowadzi do naturalnej, rozległej części jaskini.

System korytarzy i sal utworzony jest na sieci spękań o kierunkach NNW-SSE, NW-SE, NE-SW oraz W-E. Za otworem w sali wejściowej 2 metrowy korytarz wprowadza do rozszerzenia -salki o wymiarach 2x4 m, z której w kierunku NW odchodzi 10 metrowy korytarz zakończony niedostępną szczeliną.

W kierunku NNW odchodzi prostolinijnie 30 metrowy Ciąg Główny -stanowi go korytarz z wciętą miejscami rynną denną i rozszerzenia (salki) w miejscach, gdzie dochodzą korytarze boczne. Wysokość korytarza osiąga maksymalnie 2 m, a szerokość w rozszerzeniach dochodzi do 3 m. Z salki na 10 metrze korytarza odchodzi na W 12 metrowy ciąg, a z rozszerzenia na 14 metrze ciąg korytarzy o długości 17 m. Główny korytarz ku N kończy się niedostępną szczeliną, a na końcu ku NW odchodzi 5 metrowy, ciasny korytarz rozwinięty na wysokiej na 2 m szczelinie.

W odległości 18 m od wejścia w Ciągu Głównym znajduje Salka z Wantami (tu w dnie leżą duże bloki i płyty wapienne). Z niej w kierunku E odchodzi 25 metrowy korytarz Wschodni, a ku SE 20 metrowy, prostolinijny korytarz, do którego dochodzą korytarze wcześniej odchodzące od Ciągu Głównego. Korytarz Wschodni biegnący początkowo ku E po 17 metrach skręca ku ENE, po dalszych 8 metrach odchodzi od niego ciasny korytarz o soczewkowatym przekroju, z głęboko wciętą rynną denną, dostępny na odcinku około 10 metrów. Na 17 metrze od skrętu korytarza ku NEE odchodzi ku SE korytarz, który po 5 metrach zablokowany jest na całym przekroju dużym głazem. Miedzy nim a ścianą przez zacisk ZII przedostać się można do 4 m korytarza na końcu zablokowanego gruzowiskiem, osypującym się prawdopodobnie z powierzchni.

Korytarz Wschodni wyprowadza w Sali o długości 5 m, szerokości 3 m i wysokości 2,5 m. Z niej ku SE biegnie kilkumetrowa, stroma pochylnia, zablokowana piarżyskiem osypującym się z powierzchni.

W kierunku NW rozciąga się 20 metrowy korytarz, początkowo wysokości 3 m, o ścianach z wymyciami, dalej obniżający się i następnie biegnący w górę. W końcowym odcinku obniża się a jego ściany pod koniec są strzaskane, niestabilne. Na nadwietrzałych powierzchniach w Sali na końcu Korytarza Wschodniego i korytarzach w jej otoczeniu widoczne są bardzo liczne wypreparowane gąbki, w dnie występują brunatne osady ilasto-piaszczyste.

Jaskinia o genezie krasowej powstała w wapieniach uławiconych, kredowatych zawodziańskich górnej jury (środkowy oksford). Ławice mają do kilkudziesięciu centymetrów miąższości, miejscami z krzemieniami, na powierzchniach szczególnie silnie zwietrzałych widoczne są liczne fragmenty gąbek, amonity, ramienionogi. W części jaskini niezniszczonej przez eksploatację wapienia większość korytarzy ma charakterystyczny, soczewkowy przekrój, liczne są zagłębienia wirowe i rynny denne, korytarze mają prostolinijny przebieg, a krzyżujące się korytarze tworzą ostre naroża. Te cechy jak również jednofazowy rozwój korytarzy oraz odmienna od innych jaskiń Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej sytuacja geomorfologiczna pozwoliła na wyodrębnienie nowego typu jaskiń proglacjalnych (Głazek i in. 1977, 1978). Powstanie jaskini związane jest z topnieniem lądolodu podczas zlodowacenia środkowopolskiego Warty (Głazek i in. 1977, 1978, 1980).

W jaskini występują grzybki naciekowe, tworzące się miejscami na blokach i na gruzie wapiennym, osiągają one kilka milimetrów długości i zbudowane są z drobnokrystalicznego kalcytu. Zimą w Sali w Otworze tworzą się nacieki lodowe.

Dno korytarzy w jaskini pokryte jest gruzem i blokami wapiennymi. W korytarzu Wschodnim, sali na jego końcu i korytarzach w jej sąsiedztwie w dnie korytarzy brunatne, ilasto-piaszczyste osady fluwioglacjalne, z gruzem wapiennym. Gruz i bloki wapienne pochodzą częściowo ze współczesnych obrywów, mających często miejsce w Sali w Otworze.