Jaskinia Małotowa

Otwór ma owalny kształt i metrową wysokość. Dalej prowadzi 4 metrowej długości, opadający korytarz o skalnym dnie. Urywa się on studnią 5,5 m głębokości (I Studnia). Z jej dna krótki korytarz doprowadza do Sali pod Studnią o wymiarach 4x4 m i 4 m wysokości w najwyższym miejscu. Na jej wschodnim krańcu znajdują się korytarze o charakterze krasowych rur, tworzące pętlę, na ich końcu znajduje się ciasna rura z przewiewem, biegnąca w głąb grzędy skalnej.

Z dna I Studni, w kierunku W, krótki przełaz prowadzi do 5 m, przewieszonej II Studni. W jej skalnym dnie otwiera się szczelina 25 cm szerokości, 1 m długości i głębokości kilku metrów. Ściany II Studni utworzone są w części z osadów ilasto-piaszczystych z gruzem wapiennym. W kierunku W, stromo w górę odchodzi pochylnia, zapełniona w znacznej mierze osadami ilasto-piaszczystymi z warstwą żwirowców w spągu. Ma ona 8 m długości i do 1,5 m szerokości. Doprowadza do rozszerzenia - Salki Górnego - utworzonego na krzyżujących się szczelinach i rozmytej fudze międzyławicowej, płaski strop pokrywają tutaj niewielkie krystaliczne nacieki. Na przedłużeniu pochylni, w górę biegnie ciasna rura z silnym przewiewem. Z salki ku S odchodzi obszerny korytarz zablokowany dużym głazem i osadami.

Jaskinia krasowa powstała w wapieniach skalistych gruzłowatych, mikrobialno-gąbkowych górnej jury (oksford). W jaskini występują liczne formy erozyjne powstałe w warunkach freatycznych - kotły wirowe w stropie i na ścianach, korytarze w formie krasowych rur i drobne koliste kanały.

Nacieki w jaskini tworzy kilka ich generacji, starsze występują w salce pod I Studnią, to masywne polewy ze stalagmitami, zbudowane z jasnego kalcytu, zrekrystalizowane, z dobrze zachowaną laminacją oraz w Salce Górnego, gdzie w stropie znajdują się liczne zrekrystalizowane stalaktyty. Duże fragmenty nacieków znajdują się w namulisku. Młodsze nacieki to białe polewy z miękkiego i skonsolidowanego mleka wapiennego oraz kalcytowe polewy i draperie z naciekiem wełnistym.

Osady namuliska występują głównie w Salce pod I Studnią oraz w pochylni nad II Studnią i w jej ścianie. Są to ilaste i pylaste osady z gruzem wapiennym. W pochylni bezpośrednio na skalnym dnie spoczywa około 20 cm warstwa żwirów, składająca się głownie z dobrze obtoczonych ziaren kwarcowych.

Jaskinia jest wewnątrz wilgotna. W wielu miejscach wyczuwalny jest silny przewiew. Światło sięga do wejścia do I Studni.

Wewnątrz występują pajęczaki, muchówki i motyle szczerbówka ksieni Scoliopteryx libatrix oraz chruściki Trichoptera. Obserwowano zimujące nietoperze - nocka dużego Myotis myotis, nocka rudego Myotis daubentonii, gacka brunatnego Plecotus auritus i mopka Barbastella barbastellus.

Otwór jaskini i niewielki, dostępny jej fragment znany był od dawna. W 1980 r. J. Małota poznał ją do poziomu -4 m. W roku 1982, A. Górny i A. Ociepka przekopują się do sali pod I Studnią. W latach 1994-1996 prowadzone były prace polegające na opróżnianiu z gruzu I i II Studni oraz pochylni i korytarza nad nią. Odbyło się wtedy około 70 wyjazdów, w których udział brali głównie członkowie Jaskiniowego Klubu Jurajskiego z Krakowa: A. Górny, M. Krawczyk, A. Kurek, M. Olszewski, B. Słobodzian i inni. Od 1997 roku do prac włączyli się grotołazi ze Speleoklubu Bielsko-Biała pod kierownictwem L. Zawieruchy, którzy prowadzili prace na dnie I Studni i poszerzyli przodek za pochylnią. W 2000 roku zespół kierowany przez M. Pruca i J. Sikorę opróżnił dno II Studni odsłaniając głęboką szczelinę w jej dnie. Jaskinia jest często odwiedzana przez grotołazów.

Pierwszy inwentarzowy opis i plan jaskini opublikował Górny (1995a). Aktualną inwentaryzację sporządził A. Górny (08.2009 r.) Pomiary wykonali A. Górny i M. Szelerewicz (10.2001 r.).
Plan opracował M. Szelerewicz.

Szelerewicz M., Górny A. 1986 (w pełnym wykazie jaskiń i schronisk Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej, poz. II.F.23 [dł. 25 m]); Górny A. 1995a (inwentarzowy opis jaskini [dł. 34, gł. 10,5 m], plan, przekrój, przekrój przez dolinę Będkowską z przekrojem jaskini); Krawczyk M. 1995a (nowe odkrycia w jaskini, przekrój); Kurek A. 1995d (eksploracja w jaskini, długość wzrasta do 40 m); Słobodzian B. 1997g (opis postępów w eksploracji jaskini, której długość przekracza 50 m); Goc P. i in. 2000 (w tabeli stężenia azotanów w jaskiniach południowej części Wyżyny Krakowskiej [4 próby]); Górny A. 2001 (opis inwentarzowy jaskini, plan M. Szelerewicza z 2001 r., przekrój); Nowak J., Grzywiński W. 2007 (nocek duży Myotis myotis, nocek rudy Myotis daubentoni, gacek brunatny Plecotus auritus, mopek Barbastella barbastellus);

(brak informacji o źródłach)

Jerzy Grodzicki

Andrzej Górny