Jaskinia Ewy

Z podestu pod drabiną ku E odchodzi 4 metrowy, ślepo zakończony korytarz z gruzem wapiennym na dnie. Przy wejściu do Korytarza Meandrowego, 3 m nad podestem znajduje się Mostek utworzony z kilku warstw nacieków i resztek namuliska spojonego kalcytem o grubości 1 m., a nad nim, na ścianie studni -polewy naciekowe z kolumnami i żebrami naciekowymi pokryte naciekiem wełnistym.Korytarz Meandrowy, 8 metrowej długości i 3 metrowej szerokości z wciętą, meandrującą rynną denną i dwoma prożkami doprowadza do Komory ze Studnią. Nazwa jej pochodzi od studni, rozcinającej wypełniające salkę starsze, plioceńskie namulisko, którą następnie zasypały osady fluwioglacjalne. Osady te usunięto podczas prac wykopaliskowych. Nad salką na powierzchni terenu utworzyło się zapadlisko. Korytarz zamyka metrowa ścianka zbudowana z kalcytu naciekowego kilku generacji - białego, drobnokrystalicznego, płytkowego i laminowanego oraz miodowego i przeźroczystego, grubokrystalicznego. W połowie długości Korytarza Meandrowego biegnie na E 4 metrowy Korytarz Czarny, z którego usunięto ponad metrową warstwę osadów, kończącego się niedostępną szczeliną.

Korytarz Wschodni, 15 m długości, początkowo 2 metrowej wysokości o dnie wznoszącym się w górę, po 5 m opada metrowym progiem i po kilku metrach ponownie się wznosi. Ku końcowi zwęża się i zacieśnia, na końcu jest zablokowany głazami. Na początku korytarza dno pokrywają większe bloki, dalej występują brunatno-brązowe, ilasto-piaszczyste osady z gruzem wapiennym.

Pod pomostem z drabiną studnia kontynuuje się do głębokości 10,9 m od wejścia. Na jej dnie rozchodzą się dwa 5 metrowe korytarze, rozwinięte na szczelinie NW-SE, o dnie pokrytym gruzem.

Jaskinia o genezie krasowej powstała w wapieniu skalistym górnej jury (środkowy oksford). Zachowały się w niej liczne formy erozyjne, takie jak kanały, kotły wirowe, skorodowane ściany i poszerzone krasowo szczeliny.

Nacieki w jaskini zostały w znacznym stopniu zniszczone przez eksploatację szpatu (kalcytu), zachowały się w ścianie studni (Mostek) gdzie znajdują się masywne polewy pokryte naciekiem wełnistym, a żebra i kolumny pokrywają powierzchnię kilku metrów kwadratowych. Zniszczone polewy pokrywają miejscami ściany Korytarza Meandrowego, Czarnego i Wschodniego. Nacieki kilku generacji zamykają dalszą kontynuację Korytarza Meandrowego. Nacieki są w znacznej mierze stare, plioceńskie.

Jaskinię zapełniają różnowiekowe osady starsze, związane z cieplejszym klimatem; czerwone i czarne, często scementowane kalcytem występują lub występowały w wielu miejscach w jaskini. Część została usunięta podczas prowadzonych badań paleontologicznych. W jaskini wyróżniono 3 warstwy zawierające bogatą faunę kręgowców. Obecnie spąg korytarzy to dno skalne, pokrywa go gruz i większe bloki wapienne. Dno studni wejściowej, pierwotnie znacznie głębszej, pokryte jest gruzem, a w Korytarzu Wschodnim na powierzchni znajdują się brunatno-brązowe, środkowo-plejstoceńskie iły piaszczyste.

Jaskinia jest wilgotna, o temperaturze około +8°C, w Korytarzu Wschodnim wyczuwalny jest wyraźny ruch powietrza. Oświetlona jest tylko górna część studni.

Na ścianach studni występują glony. Wewnątrz zaobserwowano pajęczaki.

W latach 70 tych XX wieku prowadzono w jaskini badania paleontologiczne, usunięto wówczas częściowo osady w korytarzach Czarnym, Meandrującym i Wschodnim. Stwierdzono występowanie 3 warstw wśród nacieków bogatych w szczątki kostne plioceńskiej fauny drobnych kręgowców. Na stanowisku EW (wczesny pliocen: późny Ruscinian, MN 15) stwierdzono występowanie: Rodentia, Carnivora oraz innych Mammalia.

Jaskinia została odsłonięta podczas eksploatacji wapienia. Do lat 70 XX wieku była w niej prowadzona eksploatacja kalcytu. Była to prawdopodobnie ostatnia czynna szpaciarnia na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej. Pierwsza wzmiankę o jaskini podaje A. Szynkiewicz w 1974 r.
Pod koniec lat 80 XX wieku jaskinia została przystosowana do zwiedzania, górna część studni wejściowej została obmurowana, nad wejściem zainstalowano metalową, ażurową klatkę z zamknięciem. W studni zainstalowano metalową drabinę. Całość chroniona wiatą na kamiennej podmurówce z drewnianym zadaszeniem. Jaskinie oświetlono. Przez kilka lat możliwe było zwiedzanie jaskini z przewodnikiem. Aktualnie jaskinia jest zamknięta, wiata ulega stopniowo niszczeniu (dach został rozebrany), a konstrukcje metalowe rdzewieją. Jaskinia jest pomnikiem przyrody.

Pierwszy plan i opis inwentarzowy opublikował Szynkiewicz (1978a). Aktualną dokumentację sporządzili w sierpniu 2008 r.: A. Górny i M. Szelerewicz. Pomiary wykonali w 2003 r. Andrzej Górny i Mariusz Szelerewicz.
Plan opracował M. Szelerewicz.

Szynkiewicz A. 1975 (pierwsza wzmianka o jaskini); Szynkiewicz A. 1978a (opis jaskini, plan); Głazek J. i in. 1980 (wykaz fauny plioceńskiej z warstw 1 i 3); Szelerewicz M., Górny A. 1986 (w pełnym wykazie jaskiń pozycja VI.D.7.); Nadachowski A. 1989 (EW w tabeli kopalnych gryzoni z pliocenu Polski); Nadachowski A., Pawłowski J., Stworzewicz E. 1989 (w tabeli korelacji fauny lądowych młodszego trzeciorzędu Polski, w wykazie stanowisk); Wolsan M. 1989 (EW w tabeli drapieżnych pliocenu Polski); Gradziński M., Szelerewicz M. 2004 (w wykazie najdłuższych jaskiń Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej).

Szynkiewicz A. 1993 (opis jaskini, plan, profile namuliska, kopalna fauna ze stanowisk w jaskini, fotografia nacieków Mostka).

Jerzy Grodzicki

Andrzej Górny | Mariusz Szelerewicz